12
Mi pa miten bìo
(Matiye 10.26-27, 19-20)
1 Mu wee wé ká ɓa nùpua fò mín bĩ́n ɓùiríɓùiríɓùirí fúaa ɓa wee yonka mín zení lé ɓa booró. Ó o Yeesu wã́a sánsáa mi nì-kenínia á wee bíoráa: «Héyìi! Mi pa miten ɓa *Farizĩɛwa bìo yi. Ɓa bìo ɓonmín lè le ɲa-fĩni. Bìo ɓa wee kàrán lè ɓa nùpua á ɓarɛ́n mí bɛɛre yí máa bè yi. 2 Mu bìo na sànkaa ɓúenɓúen khíi mi, á bìo sà yi ɓúenɓúen mún khíi zũń. 3 Lé bṹn nɔn á bìo mi ì bío le tíbírí yi, á ɓa nùpua khíi mì wéréwéré. Bìo mi wee hũmɔnka kúee mín ɲikɔ̃nna yi hã zĩní fĩ̀kãna á mún khíi bue hã lòra.
Mi wé kɔ̃̀nbi le Dónbeenì
(Matiye 10.28-31)
4 «Wàn bɔ̃́nlowà, ĩ ì bío mu ù na mia. Mi wé yí zɔ̃́n bìa wee ɓúe o nùpue ká ɓa máa bĩní dàń mu ɓúi wé. 5 Yìa mi ko à mi wé zɔ̃́n á ĩ ì zéení làa mia. Mi wé zɔ̃́n le Dónbeenì na dà à dé mia le Dofĩ́ní dɔ̃hṹ na máa hí yi mu húmú mɔ́n. Le ĩ bío mu na mia: Dén le dìo mi ko mi wé zɔ̃́n. 6 Ɓa ɲínzà-wĩ́níwà bùaa hònú so yi máa yɛ̀ɛ́ hã tɔ̃mɔ́nwà bìo ɲun le? À le Dónbeenì yi pá yí máa nɔnsã bán yà-kéní ɓúi yi. 7 Hàrí mi ɲún-vãní ɓúenɓúen á le Dónbeenì zũ ɲii. Mi wã́a yí zɔ̃́n dɛ̀ɛ, lé mi bìo ɲúhṹ wi po ɓa minka ɲínzà-wĩ́níwà.
Yìa tà làa yìa pã́ a Yeesu bìo
(Matiye 10.19-20; 10.32-33)
8 «Le ĩ bío mu na mia: Yìa dĩ̀n ɓa nùpua yahó ò o bía wéréwéré le mí bìo sã̀ miì, ó o *Nùpue Za mún khíi bío le Dónbeenì wáayi tonkarowà yahó le ɓànso bìo sã̀ mí yi. 9 Ká yìa ɓɛ̀n bía wéréwéré ɓa nùpua yahó le mí yí zũ mi, ó o Nùpue Za mún khíi bío le Dónbeenì wáayi tonkarowà yahó le mí yí zũ ɓànso. 10 Nùpue na bía le bín-kohó o Nùpue Za dã́ní yi, á wón ɓànso á ɓa à sɛ́n ǹ día á à na yi. Ká yìa khíi bía le bín-kohó le Dónbeenì Hácírí dã́ní yi, á wón ɓànso máa yí mu ɓàn sɛ́ndíaró.
11 «Hen ká ɓa khíi wé ɓuan mia vannáa ɓa *zúifùwa kàránló zĩní yi, tàá ho pànká ɓànsowà yahó à bán cítí mia, à mi yí le mi yiwa dè bìo mi ì láráa mi ɲi-cúa làa bìo mi ì bío bìo yi. 12 Lé bìo á bìo mí vaá bío á le Dónbeenì Hácírí á à zéení làa mia hón pã̀ahṹ so yi.»
O nàfòró ɓànso na lé o bɔ̃́nbú wàhiire
13 O nìi ɓúi bía nɔn o Yeesu yi ɓa zã̀amáa tĩ́ahṹ: «Nì-kàránlo, bío na wàn za yi le o sanka wàn kĩ́a ò o na ĩ bìo.» 14 Ó o Yeesu bía nɔn wo yi: «Wàn bɔ̃́nlo, lée wée dó mi le ĩ fáa mìn tũ̀iáwà à mún sanka mìn kĩ́a na mia?» 15 Bṹn mɔ́n ó o wee bío làa bìa wi bĩ́n ɓúenɓúen: «Mi pa miten bìo. Mi yí wé nùpua na yìo yí máa sì làa bìo, lé bìo hàrí ò o nùpue níi bìo wé boo kaka, á so o mukãnì pá po mu.»
16 Ò o wã́a wà le wàhiire na kà nɔn ɓa yi: «Nìi ɓúi na nàfòró wi hĩ́a ɓó ho dĩ́nló làa sòobɛ́ɛ mí mɔhṹ yi. 17 Ó o lon mí yi, ò o wee bío bìo kà lè mí sĩi: ‹Lé mu yɛ́n á ĩ ko à ĩ wé? Ĩ dĩ́nló na á ĩ yú á máa zo ĩ náa.› 18 Á bìo kà lé bìo ó o wã́a le mí ì wé: ‹Ĩ ì fì ĩ náa ɓúenɓúen, ká ĩ bĩní ì so hĩ̀a ɓùaaka á à khuii ĩ dĩ́nló le ĩ bìo ɓúenɓúen á à kúee yi.› 19 Bṹn mɔ́n á ĩ wã́a à bío ĩ sĩi yi: ‹Áyì, wàzaa, à ũ bìo ɓɛ̀ntĩ́n se. Fo ò wé hã́ lúlúio zànzàn ká dɛ̀ɛ ɓúi máa fòo foǹ. Wã́a wé vũń, wé dí, wé ɲu ká ũ wé bìo sĩ foǹ.› 20 Ká le Dónbeenì màhã́ bía nɔn wo yi: ‹Fo lé o bɔ̃́nbú. Ho tĩ́nàahṹ na kà lé hón á ĩ ì fé ũ mukãnì yi. Àwa, hón pã̀ahṹ so yi, ká ũ bìo na á ũ khuiira zoó bàrá pan yi á bìo á à sĩ̀ wée yi.› 21 Lé kà síi á yìa wee khuii ho nàfòró zoo pa yi ká a máa cà hìa le Dónbeenì cɔ̃́n á bìo khíi wéráa.»
Mi cà le Dónbeenì bɛ́ɛnì vé
(Matiye 6.25-34)
22 Bṹn mɔ́n ó o wee bío lè mí nì-kenínia: «Lé bṹn nɔn á ĩ wee bíoráa bìo kà á à na mia: Mi wé yí yáa mi yilera mi mukãnì bìo yi, le mi ì yí mu bè-dínii wen à á dí, tàá mi sãnía bìo yi, le mi ì yí hã sĩ̀-zĩ́nia wen á à zĩ́. 23 Mu bon. Le mukãnì bìo po mu bè-dínii, á hã sãnía bìo po hã sĩ̀-zĩ́nia. 24 Mi loń ɓa khànkhonwà, ɓa yí máa dì bìo, á mún yí máa lá dĩ́nló. Ɓa náa mía, ká le Dónbeenì màhã́ pá wee díiní ɓa. À bìo mínɛ́n bìo ɲúhṹ màhã́ wi po ɓa ɲínzàwa. 25 Minɛ́n tĩ́ahṹ á yìa dà mí mukãnì wizooní á à dé wán cĩ́inú mí yilera yáaró bìo yi so wi le? 26 Á bìo mí yí dà dɛ̀ɛ woon máa wé bìo cĩ́inú bìo yi, á mí wee yáa mi yilera bìo kà dã́ní yi le we? 27 Mi loń le pũ̀iílè. Le yí máa sá dɛ̀ɛ, á mún yí máa tĩ́ sĩ̀a. Le ĩ bío mu na mia: hàrí o *Salomɔn lè mí cùkú ɓúenɓúen ká wón pá yí zã́ sĩ̀a na se yú lerɛ́n ɓúi yi. 28 Ká le Dónbeenì wee donkhueé le ɲíní kà síi, dìo wé kɛń ho zuia ká ho yìró à ɓa cĩ̀í le, à sɔ̃̀nkú minɛ́n á le è wé kaka máa zĩ́iní. Mi sĩadéró le Dónbeenì yi ɓɛ̀ntĩ́n fòora. 29 Mi wé yí yáa mi yilera à wé dĩ̀n cà bìo mi ì dí làa bìo mi ì ɲu. 30 Mu bon, bìa yí zũ le Dónbeenì ho dĩ́míɲá yi lé bán wee wé dĩ̀n cà bṹn ɓúenɓúen fɛ́ɛɛ. Ɛ̀ɛ ká minɛ́n mìn Maá Dónbeenì wón zũ bìo ko làa mia. 31 Mi le mi yara sĩ́ le Dónbeenì bɛ́ɛnì bìo, á bìo ká á le Dónbeenì á à na mia.
32 «Minɛ́n nùwã yɛn zàwa na á ĩ pan bìo, mi yí zɔ̃́n dɛ̀ɛ, lé bìo á mu wó sĩna mìn Maá Dónbeenì yi à le na mí bɛ́ɛnì mia.
(Matiye 6.19-21)
33 «Mi yɛ̀ɛ́ mi níi bìo à sanka wárí na mi yú à na ɓa nì-khenia yi. Mi cà ho nàfòró binbirì na máa vé bàrá ho wáayi ká lè miten. Bĩ́n á ɓa kɔ̃̀nlowà máa ɲuaa ho, á bùaa mún máa yáa ho. 34 Mu bon, hen na mi nàfòró wi yi lé bĩ́n á mi sĩa ɓúenɓúen á à dé yi.
Ɓa ton-sáwá na wee fání mí yìo bìo
(Matiye 24.45-51)
35 «Mi zĩ́ mí tonló sĩ̀a, à zã̀ní mí fĩ̀ntɛ̃́ɛna wíoka dĩ̀nnáa. 36 Mi wé lè ɓa nùpua na pan mí ɲúhṹso na van mu yaamu cɛɛníi bìo. Ká a ɓueé dɔ̃n pã̀ahṹ na yi, á ɓúanɓúaa ho woohṹ à ɓa dɛ̀ɛní hɛ́n ho. 37 Bán ton-sáwá so na á ɓa ɲúhṹso ɓueé yú à ɓa fánía mí yìo pan wo ɓɛ̀ntĩ́n ɲúná sĩ. Le ĩ mì ho tũ̀iá na mia: O ɲúhṹso mí bɛɛre á à lá mí tonló sĩ̀a á à zĩ́ ká a bío le ɓa kɛɛní, ká a lá ho dĩ́nló á à sanka à na ɓa yi ɓa à dí. 38 Hàrí ò o ɲúhṹso mu ɓuee dã ho tá tĩ́ahṹ tàá mu yàá dà bṹn wán, ká a ɓueé yú ɓa ká ɓa yìo fá á kará pan wo, se bán ton-sáwá so ɲúná ɓɛ̀ntĩ́n sĩ.
39 «Mi zũ le ká le zĩi ɓànso lá wee wé zũń o kɔ̃̀nlo ɓuenló pã̀ahṹ, ó o lá máa wé è día ó o máa zo a zĩi. 40 Minɛ́n mún tĩní mí yìo, lé bìo ó o *Nùpue Za khíi ɓuen ho pã̀ahṹ na á mí yí máa dé le o ɓuen yi.» 41 Ó o Piɛre tùara a yi: «Ɲúhṹso, le wàhiire mu á ũ wà nɔn warɛ́n wa dòn yi lée, tàá lé ɓa nùpua ɓúenɓúen á le wà nɔn yi?»
42 Ó o Yeesu bía nɔn wo yi: «O ton-sá na yí máa lé mí ɲúhṹso mɔ́n, na hácírí wi le o yɛ́n? Lé yìa ó o ɲúhṹso á à bàrá mí zĩi tonni ɲúhṹ wán, le o wé sanka ho dĩ́nló na mí zĩi nùpua lè mí nì-kéní kéní yi ho pã̀ahṹ na mu ko yi, 43 ó o wee sá ho tonló mu ó o ɲúhṹso bĩnía ɓueé kúaa wán. O ton-sá mu ɲúhṹ sĩ. 44 Le ĩ mì ho tũ̀iá na mia: O ɲúhṹso á à bàrá a mí bìo ɓúenɓúen ɲúhṹ wán.
45 «Ká a ton-sá mu día ò o wee bío mí yi: ‹Ĩ ɲúhṹso míana ò o máa ɓuen.› Ò o wã́a hĩ́nɔn wee ha mí ninzàwa ton-sáwá, ɓa báawa lè ɓa hã́awa, á wee dí ká a ɲu khée, 46 wón ton-sá so ɓa ɲúhṹso khíi ɓuen le wizonle na ó o yí zũ yi, lè ho pã̀ahṹ na ó o yí dó yi. Ká a ɲúhṹso mu khíi ɓuee dɔ̃n, ó o ɓueé beé o lò làa sòobɛ́ɛ, ká a pá à dé o ɓa ton-sáwá na ló mí ɲúhṹso mɔ́n tĩ́ahṹ.
47 «O ton-sá na zũ mí ɲúhṹso sĩi bìo, ò o yí wíokaa míten á yí wó mu làa bìo ó o lonnáa mu, wón á ho haró ò ɲí. 48 Ká yìa yí zũ mí ɲúhṹso sĩi bìo, ò o wó hã wén-kora á ɓa ko ɓa ha, wón haró máa tà máa ɲí a làa yìa so bìo. Yìa ɓa nɔn mu bìo na boo yi, á ɓa khíi fé bìo boo cɔ̃́n, á yìa ɓa kàràfáa mu bìo na boo yi, á ɓa khíi tùa yi làa bìo po bṹn.
Ho kharó lè lé cítíi bìo
49 «Lé ho dɔ̃hṹ á ĩ ɓuan wa ɓueé dé ho tá yi, á ĩ ɓɛ̀ntĩ́n lá wi à ho dɛ̀ɛní zà! 50 Ká ĩ màhã́ ko à ĩ kã́a lònbe-beenì ɓúi yi, á ĩ hácírí ɓɛ̀ntĩ́n lùnkaa mu bìo yi, ká mu yí wó yí vó, á ĩ máa yí ĩten.
(Matiye 10.34-36)
51 «Mi wee leéka le ĩ ɓuara wà ɓueé dé hɛ́ɛrà ho dĩ́míɲá yi le? Ɓùeé. Le ĩ bío mu na mia: Lé hã bíoní á ĩ wà ɓueé kúee á à khɛɛ́ráa ɓa nùpua. 52 Bìo kà wán á ɓa nùpua nùwã hònú na wi le zĩi dà-kéní yi á à kha. Ɓa nùwã tĩn á à fi lè ɓa nùwã ɲun na so, á ɓa nùwã ɲun á mún ǹ fi lè ɓa nùwã tĩn mu. 53 O maá máa wé sĩ lè mí za, ó o za mún máa wé sĩ lè mín maá. O nu máa wé sĩ lè mí hĩ́nló, ó o hĩ́nló mún máa wé sĩ lè mín nu. O ɓùaa hã́a máa wé sĩ lè mí yàró hã́a, ó o yàró hã́a mún máa wé sĩ lè mín ɓùaa hã́a.»
(Matiye 16.2-3)
54 Bṹn mɔ́n ó o wee bío lè ɓa zã̀amáa: «Hen ká mi mɔn ká hã dùndúio wee vá kúee mín wán lè le wii tèeníi, à mi le ho viohó ò tè, à mu ɓɛ̀n wé làa bṹn. 55 Hen ká mi mɔn ká ho pinpiró wee lé lè le wii hɛ̀ɛníi ɓàn nín-káahó à ɓuen, à mi le ho wunwuró ò kɛń, à mu ɓɛ̀n wé làa bṹn.* Ɓa zúifùwa kɔ̃hṹ bìo sìí wi mí dòn lè warɛ́n bìo. Mu yámú ɲumu wi lè le wii tèeníi. Lé làa bĩ́n á ho viohó wee wé lé yi ɓuennáa. Ká le wii hɛ̀ɛníi ɓàn nín-káahó á ho tá henì ɓùaa yi. Lé làa bĩ́n á ho wunwuró wee wé lé yi ɓuennáa. 56 Nì-khàwa yɛ́n! Mi wee loń ho tá lè ho wáayi à zũńnáa bìo wee wé pɔ̃̀nna. Á lée webio nɔn á mu bìo na wee wé lònbìo á mí yí zũ máa zéení kúará?
(Matiye 5.25-26)
57 «Lée webio nɔn á mínɛ́n mi bɛɛre yí dà máa hueeka mu bìowa mín yi à zũńnáa bìo térénna. 58 O ɓúi lá wó khon lè mi ninza síi, ó o von fo le cítíi yi, à ũnɛ́n na wó khon bánbá à ũ fèn wé le ɲii dà-kéní lè mi ninza mu ho wɔ̃hṹ wán ká mi dĩǹ yí vaá dɔ̃n. Ká bṹn mía ó o vaá dé fo o cítí-fĩ̀ níi yi, á wón ɓɛ̀n á à yèrèmá khíi dé o paro níi yi, á wón ǹ dé ho kàsó yi. 59 Le ĩ bío mu na mia: Ho kàsó mu á fo máa lé yi hùúu ká ũ yí wã́ le wárí na fo ko á ũ na ɓúenɓúen á yí tiíra ɲii.»
*12:55 Ɓa zúifùwa kɔ̃hṹ bìo sìí wi mí dòn lè warɛ́n bìo. Mu yámú ɲumu wi lè le wii tèeníi. Lé làa bĩ́n á ho viohó wee wé lé yi ɓuennáa. Ká le wii hɛ̀ɛníi ɓàn nín-káahó á ho tá henì ɓùaa yi. Lé làa bĩ́n á ho wunwuró wee wé lé yi ɓuennáa.