1 Maaꞌnnim bhaan gu tanoolh chaꞌm nam paiꞌ dhuuk cham tu juandaꞌ dai gu Israel kam jaꞌtkam, maaꞌn kap ka jim gu Jesuus ja bɨɨm guiꞌ nam kaichuꞌ na paiꞌ tɨ ɨx gu tiriik. Guꞌ baꞌ dai guiꞌ nam kaichuꞌ xi uꞌiidhat am gu tiriik xi kaipgaidhat tu koꞌiim. 2 Baꞌ jɨꞌk jup jiim am guiꞌ nam pariseos jum tɨɨtɨꞌndaꞌ, bax bhaak am ja bui na mɨt ja tɨɨ, jup ja tɨtda am:

―¿Jax ku pim baꞌ gan tɨ ɨꞌkidhat tu kaipgaidhat tu koꞌiim dhi tiriik? ¿Kux cham maat japim aa na xib cham tum juan?

3 Baꞌ gu Jesuus jup ja tɨtda:

―¿Kux aapiꞌm cham jɨꞌxkat tu jiñkaiꞌñ aa mi uꞌuan taꞌm na mɨt paiꞌ tu uaꞌnak gu bɨjɨk dɨr kam na bhaan tu aꞌga nat jax tu duu gu Dabii ja bɨɨm gu jaꞌtkam tugiꞌñ maaꞌnnim nam paiꞌ dhuuk ba uaꞌmaim? 4 Na mɨt saak tu juu bo gu paan jix xidhuu kam guiꞌ na chiop tɨkiix kat. Tɨi daipuꞌx bhaaiꞌ nam kuaꞌdaꞌ guiꞌ nam ja aꞌmkam tu daandaꞌ buiñor gu Dios gu Israel kam jaꞌtkam, cham tuꞌ gu jaꞌppɨx jaꞌtkam.

5 Miꞌ dhɨr baꞌp ja tɨtda:

―Gio guꞌ aañ jir gɇꞌkam nañ bhaankam ya oirɨ gu Dios, jix maat iñ baꞌ na tuꞌx bhaaiꞌ nañ pu buadaꞌ gio na tuꞌ cham na paiꞌ dhuuk puꞌñi cham tum juandaꞌ. Puiꞌ kuñ baꞌ cham paiꞌ jax ja tɨtda dhiñ jaꞌtkam tuk sia kuñ ja nɨiꞌñ nam jax tu buim.

6 Baꞌ nat giop jum ai gu tanoolh nam paiꞌ dhuuk cham tu juandaꞌ dai gu Israel kam jaꞌtkam, mu ba ai ɨp gio chiop gu Jesuus, miꞌ baꞌ bhaiꞌ ji chu ja aꞌgi gu jaꞌtkam gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios. Baꞌ maaꞌn miꞌp jix jaiꞌch kaꞌ gu maaꞌnkam na kɨɨꞌn dɨr jix muuk kaꞌ gu nobiiꞌñ. 7 Baꞌ guiꞌ nam sap jix mat kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios gio guiꞌ nam pariseos jum tɨɨtɨꞌndaꞌ, pɨx am tɨ nɨɨra am noꞌt sap moo ba ji dhuaꞌñ gu Jesuus sia ku tɨi cham tum juan. Sap baꞌ noꞌt duaꞌñ, dai nam ba iattulhdhaꞌ ja bui gu ja gɇꞌgɇrkam tuk. 8 Guꞌ ji na guꞌx bhaiꞌx maat gu Jesuus nam jax jum aaꞌ, baꞌp tɨtda guiꞌ nax muuk kaꞌ gu nobiiꞌñ:

―Aapiꞌñ jaduuñ nax muuk gum nob, bhaiꞌ xi jim, yaꞌnip jaꞌp xi kɨkboꞌ bɨɨpɨꞌ dɨr.

Baꞌ guiꞌ nat jax jup kɨkbo, mu jimɨɨk miꞌp ba kɨɨk. 9 Miꞌ dhɨr baꞌp ja tɨtda gu Jesuus dai guiꞌ nam miꞌx maiꞌchim:

―Jiñ aagiꞌñdhaꞌ pim nañ maaꞌn ñiꞌook jam tɨkkaꞌ. ¿Tuꞌ daix bhaaiꞌ nañ jax buadaꞌ na paiꞌ dhuuk puꞌñi cham tum juandaꞌ? ¿Nañ jix bhaiꞌ tu buadaꞌ aa, kaꞌ nañ jix buam tu buadaꞌ aa? ¿Gu jaroiꞌ aañ xi ñɨiꞌñdhaꞌ pɨx sia ku jax jix ioꞌm jix kaꞌook, piam ku mi jaꞌp ba mumkɨñ chaagiob? ¿Cham aa nañ jix bhaiꞌ dui duaꞌñdhaꞌ?

10 Cham ñiok am guiꞌ. Baꞌ bɨɨx naiꞌ xi ja tɨɨgɨk gu Jesuus nam jɨꞌk miꞌp tuꞌiiꞌ na baꞌ miꞌ dhɨr jup tɨtda guiꞌ nax muuk kaꞌ gu nobiiꞌñ:

―Eap xi sɨlhiiñ dhim nob.

Baꞌ guiꞌ xi sɨlh ɨp, jix kɨɨꞌp jum duu, panaas ku pu cham paiꞌ muuk kat. 11 Baꞌ bhaiꞌ ji bhaak jamɨt guiꞌ nam sap jix mat kaꞌ gu ñioꞌkiꞌñ gu Dios gio guiꞌ nam pariseos jum tɨɨtɨꞌndaꞌ. Tɨi ma tu aꞌga mɨt na jax jaꞌk jix bhaaiꞌ nam doodaꞌ gu Jesuus.

12 Baꞌ miꞌ dhɨr jɨꞌk jurniꞌñ kɨꞌn maaꞌn kap jup jii oidhaꞌ daam gu Jesuus nat tu daañim buiñor gu Dios jix dhaam jaꞌk. Bɨx chukaaꞌ tu daanɨ, bhaiꞌ pu xiꞌaaꞌñ. 13 Baꞌ nat paiꞌ ton, maap xi ja jumpadak bɨɨx guiꞌ nam kaichuꞌ pɨx ji ja aa guiꞌ nam jɨꞌk jir noonbiꞌñ kaꞌ, mambhɨɨx daman gook ja aich. 14 Gu Simoon maadɨt jir diꞌ nat aa nar nobiiꞌñ kaꞌ, guiꞌ na gook kɨꞌn jix mat kaꞌ gu Jesuus, Simoon Peegro tɨɨtɨꞌndaꞌ. Miꞌ dhɨr baꞌ gu Anrees jup aa, guiꞌ nam jir jum jajaaꞌnnim gu Simoon Peegro. Miꞌ dhɨr baꞌ gu Jakoobo. Miꞌ dhɨr gu Juan. Miꞌ dhɨr gu Piliip. Miꞌ dhɨr gu Bartolomee. 15 Miꞌ dhɨr gu Mateo. Miꞌ dhɨr gu Tomaas. Miꞌ dhɨr gu jumai Jakoobo, maraaꞌn gu Alpeo. Miꞌ dhɨr gu jumai Simoon ɨp, guiꞌ na ja kaichgɨdaꞌ guiꞌ nam kananiistas jum tɨɨtɨꞌndaꞌ. 16 Miꞌ dhɨr gu Juudas, maraaꞌn gu Jakoobo. Miꞌ dhɨr gu Juudas Iskariote, guiꞌ nat gatuuk iattulh gu Jesuus nat ja aaꞌñ gu gɇꞌgɇrkam na paiꞌ oirɨ.

17 Baꞌ bhaiꞌ dhɨr ja bɨɨm giop ba jii gu Jesuus oidhaꞌ daam guiꞌ nat noonbiꞌñ kɨꞌn xi ja darsak gio gu jaiꞌ nam jaꞌp pɨx kaichuꞌ. Gama jaꞌk baꞌ ji ai bɨtaaꞌn maaꞌn kap na paiꞌx gioꞌ, nam guꞌ miꞌp daraa gu jaiꞌ jaꞌtkam nam puiꞌp kaichuꞌ, gam jaiꞌ kap dɨr na jɨꞌx jir Judea nam miꞌp tuꞌiiꞌ muiꞌ gu jaꞌtkam, puiꞌ na jax gu Jerusaleen kam, gio mu dɨr jaꞌk kam juꞌñdharam gu gɇꞌ suudaiꞌ na paiꞌ Tiiro tɨ tɨɨꞌ, gio jaiꞌ gama jaꞌk kam iam na paiꞌ Sidoon jup tɨ tɨɨꞌ na puiꞌp jir juꞌñdharam gu gɇꞌ suudaiꞌ. Pu kaiꞌñkam pɨx mi ai mɨt nam jix kaim gu Jesuus na tu aꞌga, gam jaiꞌ nam jix aaꞌ na ja duduaꞌñdhaꞌ nam jix kakoꞌktuꞌ. 18 Baꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam ampɨx jix ñanaanbiꞌchuꞌndaꞌ na ja aꞌm jup tuiꞌñgɨdaꞌ gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ, pu bɨɨx ja duduaꞌñdhidhaꞌ gu Jesuus, pu maiꞌ ja jootsaidhaꞌ gu cham kɨkɨɨꞌ iꞌiiꞌmdaꞌ. 19 Baꞌ nam nɨiꞌñdhaꞌ gux kakoꞌkkam na pɨx ji ja duduaꞌñdhidhaꞌ gu Jesuus gu jaiꞌx kakoꞌkkam, pɨx jum tutkiꞌñdhaꞌ am nam bhax dhaagik kaꞌ, na guꞌ sia kut jaroiꞌ bhaiꞌ pɨx xi dhaa, pu maaꞌn jimdam dodhiaꞌ, na guꞌ jax ña pɨx jaꞌk jix bhaaiꞌ na pu dui duaꞌñdhaꞌ gu jaroiꞌ gu Jesuus, na guꞌr gɇꞌkam.

20 Baꞌp ja tɨtda gu Jesuus muiꞌ xi ja tɨɨgɨk dai guiꞌ nam jɨꞌk kaichuꞌ:

―Aapiꞌm na pim cham tuꞌ biaꞌ ni jɨꞌx, joidham jix bhaiꞌ tu jam jim, na guꞌ puꞌñi chuꞌm gu jaꞌtkam nax ja joiꞌmdat jam aꞌm tɨ nɨidhidhaꞌ gu Dios, sia ku jax jix ioꞌm jir gɇꞌkam.

21 ’Chaꞌpim jax jum aaꞌndaꞌ sia ku pim panaas xib uaꞌmaim, na guꞌ bam aajim na pim paiꞌ dhuuk kokbadaꞌ.

’Joidham jix bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ gatuuk sia ku pim guꞌ xib suan, na pim guꞌ gatuuk joidham jix bhaiꞌm taatɨt ba jɨɨmdaꞌ.

22 ’Joidham jix bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ sia noꞌm gu jaꞌtkam xi jam bhaamkiꞌñ, sia mɨt chi miꞌ paiꞌ dhɨr ji jam joot jax chuꞌm chiop piam jax chuꞌm kiicham, piam kum jaꞌp pɨx jix bhaamut jam nɨiꞌñ sia gu mɨk dɨr pu kaiꞌñkam pɨx na pim jiñ bui tɨ jɨɨgiꞌñ aañ nañ bhaankam ya oirɨ gu Dios dhi oiꞌñgaꞌn bhaan. 23 Aapiꞌm jix bhaiꞌ pɨx jum taat kaꞌ noꞌm puiꞌ jam bua, na guꞌ noꞌ pimɨt nakoo, gɇꞌp jum duukam tu maiꞌchiaꞌ pim jix dhaam. Nam guꞌ puꞌñip ja buimɨk gu bɨjɨk dɨr kam jich bopxi kat nam bhaankam tu aꞌgimɨk gu Dios, dhiꞌ pu chuꞌm gu jaꞌtkam jam puꞌñip ja tulhiiñchudimɨk.

24 ’Baꞌ aapiꞌm na pim xib giilhim jir jix chutumñigam, cham bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ gatuuk, na pim guꞌ pu yaꞌx bhaiꞌ bam taat kɨꞌn gu tuumiñ na pim ji biaꞌkat.

25 ’Cham bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ na pim dai aapiꞌm jix kokbaꞌn, gatuuk uaꞌmaꞌ pim guꞌ.

’Gam na pim jix bhaiꞌm taatɨt jɨɨm xib, cham bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ sia, gatuuk jix buam jum aagɨt ba suandaꞌ pim.

26 ’Sia cham bhaiꞌ tu jam jimiaꞌ na pim jix bhaiꞌm taatɨt pɨx gɇꞌgɇrkam jum taat kaꞌ noꞌm tuꞌ kaꞌm jam ɨlhdhat pɨx jix bhaiꞌ kaiꞌch jam bui muiꞌ gu jaꞌtkam. Puꞌñip ja buimɨk am guꞌ bɨjɨk gu jaꞌtkam guiꞌ nam sap pɨk baꞌ bhaankam tu aꞌgadaꞌ gu Dios.

27 ’Ku guꞌ aañ yaꞌ pu jam tɨtda ji aapiꞌm na pim jɨꞌk yaꞌp tuꞌiiꞌ na pim jiñ kɇɇ, na pim jix bhaiꞌ ja tɨtdat guiꞌ nam xi jam bhaamkiꞌñdhaꞌ, siam chi dɨɨlh tɨi mu dɨr bha jaꞌk xi jam bhaamkiꞌñ. 28 Xi chu ja daañxidhat japim buiñor gu Dios na baꞌx bhaiꞌ tu ja jimdaꞌ, sia kum tɨix bhaakut jam aꞌga piam kum guꞌ maaxik giilhim jam tɨtda miꞌ paiꞌ. 29 Noꞌt jaroiꞌ bhaiꞌ mam gɨɨꞌm kaam am, jaꞌp dɨr jap mu jaꞌk jup xi dhaaꞌñdhaꞌ gu jumaim kaam na bham gɨɨꞌbiaꞌ. Piam noꞌt guꞌ jaroiꞌ mam ɨɨxdhak gux kabook jum kutuun nap daam dɨr tɨiꞌchgɨdaꞌ, bɨɨx gux komaalhik jum kutuun nap tuukab tɨiꞌchgɨdaꞌp jotmodaꞌ kuanai mu makiaꞌ. 30 Chaꞌp taandaꞌ gu jaroiꞌ noꞌt tuꞌm ɨɨxdhak. Gio gu jaroiꞌ noꞌ tuꞌ bam taan, chaꞌp jax ji chɨꞌji makiaꞌ. 31 Puiꞌ pim jaꞌk jix bhaiꞌ ja buadaꞌ bɨɨx pɨx gu jaꞌtkam na pim jax jaꞌk jix aaꞌndaꞌ aapiꞌm dɨɨlh nam gɨt jix bhaiꞌ jam buadaꞌ.

32 ’Na guꞌ noꞌ pim aapiꞌm dai guiꞌx ja joiꞌgɨꞌn nam jaroiꞌ xi jam joiꞌgɨꞌndaꞌ aapiꞌm, ¿jax baꞌ duip jix maatɨꞌ kaꞌ na pim aapiꞌm sɨlhkam tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios? Na guꞌ sia guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ nam puiꞌ jaꞌk tu jim. 33 Gio noꞌ pim dai guiꞌx bhaiꞌ ja bua nam jaroiꞌx bhaiꞌ jam buadaꞌ aapiꞌm, sia cham maatɨꞌ kaꞌ na pim aapiꞌm sɨlhkam tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios, na guꞌ sia guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ nam puiꞌ jaꞌk tu jim. 34 Sia cham maatɨꞌ kaꞌ na pim aapiꞌm sɨlhkam tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñ gu Dios noꞌ pim dai guiꞌ ja taiñbuiꞌñ gu tuꞌ nam jaroiꞌ jam taiñbuiꞌñdhaꞌ ɨp aapiꞌm gu tuꞌ, na guꞌ sia guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ nam puiꞌ jaꞌk tu jim. 35 Bɨɨx pɨx ji na pim jix ja joiꞌgɨꞌndaꞌ gu jaꞌtkam, jix bhaiꞌ pim ja buadaꞌ sia guiꞌ nam xi jam bhaamkiꞌñdhaꞌ. Ja taiñbuiꞌñdhaꞌ pim gu tuꞌ nam jum taiñbuiꞌñdhaꞌ, chaꞌpim nɨɨrat mu dɨr bha jaꞌk nam puiꞌp duñiaꞌ. Puꞌñi jaꞌk dho gi guꞌ puiꞌ bam kaiꞌchdhaꞌ ji na pim jir maamraꞌn gu Dios guiꞌ nax dhaam jup tuꞌiiꞌ, na siax ja joiꞌgɨꞌn guiꞌ nam cham buiñor tɨtɨɨꞌñcho gam guiꞌ nam cham tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñ. 36 Puꞌñi pim bɨɨx pɨx jix ja joiꞌgɨꞌndaꞌ gu jaꞌtkam jaꞌp na jax gu Dios na bɨɨx pɨx jix ja joiꞌgɨꞌn.

37 ’Chaꞌpim jaꞌk buppiꞌñdhaꞌ gu jaroiꞌ sia kut tuꞌx buam jam duiñ, tu uañiꞌñkaꞌ pim pɨx, na guꞌ cham jɨꞌxkat tu jam uañdhaꞌ gu Dios noꞌ pim aapiꞌm cham tu ja uañiꞌñ gu jaꞌtkam. 38 Gu jaroiꞌ noꞌ tuꞌ ba jam taan, xi iichulhdhaꞌ pim cham jax ji chɨꞌji na baꞌ gu Dios puiꞌp jam maakidhaꞌ gu tuꞌ nam aaꞌndaꞌ. Jaꞌxbuiꞌp jam iichulhdhaꞌ gu Dios na pim jɨꞌx iichulhdhaꞌ gu jaroiꞌ, dai na joidham xiixkixim jix kabkam jimdam gio jupaaban.

39 Baꞌ gu Jesuus bɨɨx aixim bhaan ji chu uaꞌrgidhak gu tuꞌ na yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn jax jum buadaꞌ ba ja aagiꞌñ, jup ja tɨtda:

―¿Paa pim nɨiꞌñ gu maaꞌnkam cham ñia kam na baiꞌñchuꞌ gu jumai na puiꞌ cham jup ñia kaꞌ? Jia na pu cham paiꞌ. Jax dhui nam guꞌ bɨɨx gook miꞌ paiꞌ pu suulhgiaꞌ jax chuꞌm tɨ dɨꞌn kɨr. 40 Gio jaꞌpni ɨp, gu jaroiꞌ noꞌ tuꞌ bhaan tum mamtuxiꞌñ, jaꞌxbuiꞌ pɨx juugɨt tu machiaꞌ na jɨꞌx jix chu mat kaꞌ gu jaroiꞌ na tu mamtuxdhaꞌ.

41 ’Giox ñɨiꞌñdhaꞌ pim noꞌt palhɨɨp buupuiram gɨi gu tanaaraꞌ gu jax chuꞌm jam jaduuñ, aapiꞌm dɨɨlh pu cham nɨiꞌñ na gɇꞌgɇr iam bha bɨɨt jam buupui am. 42 Noꞌ pim guꞌ aapiꞌm cham nɨiꞌñ na gɇꞌgɇr iam bha bɨɨt gu tanaaraꞌ dɨɨlh jam buupui am, cham jir am na pim jax tɨtdadaꞌ gu jam jaduuñ: “Bha jaꞌk jiñ jaduuñ kuñ xim baabuidhaꞌ dhi tanaaraꞌ na bha kaat jum buupui am.” Bɨɨpɨꞌ pim dɨɨlh xi boosgai gu dɨɨlh jam tanaaraꞌ jam buupui am dɨr na pim baꞌp ba baabuidhaꞌ gu jam jaduuñ.

43 ’Cham jax chuꞌm jaiꞌch gu ɨꞌɨɨx guiꞌ nam jix maikak iꞌbhaiꞌñchardat bhɇbhɇɇ na miꞌ dhɨr jix maimdagɨm iibhaiꞌñchaip ba bhaayaꞌ, ni guiꞌ na pux maimdagɨm iꞌbhaiꞌñchardat bhɇbhɇɇ ku miꞌ dhɨr jix maikak iibhaiꞌñchaip ba bhaayaꞌ. 44 Bɨɨx pɨx jix maatɨꞌ guꞌ gu ɨꞌɨɨx nam jax jir tuꞌm, puiꞌ na gu iigɨx na guꞌ cham uupar taꞌm jup jum bua, ni gu uubas ku cham kokmaꞌ uꞌuux chaꞌm nangiaꞌkaꞌ. 45 Jaꞌpniñ dho kaiꞌñkam jup kaiꞌch, gu maaꞌnkam noꞌr jix kɨɨꞌ, joidham jix bhaiꞌ tu ñiokdaꞌ, na guꞌ puiꞌ jaꞌk juraꞌram dɨr buusnidhaꞌ. Guꞌ baꞌ gu maaꞌnkam noꞌ cham jir kɨɨꞌ, giilhim jix buam tu ñiokdaꞌ, na guꞌ puiꞌ jaꞌk juraꞌram dɨr buusnidhaꞌ ɨp. Na guꞌ gu jaroiꞌ na jax jaꞌk jum aaꞌndaꞌ juraꞌram bhaan, puiꞌ jaꞌk chiñiꞌram dɨr buusnidhaꞌ ɨp.

46 ’¿Jax ku pimɨt baꞌ cham miꞌ puiꞌ ba ji jii nañ jax jam aagiꞌñ na pim tuiꞌñgɨdaꞌ? Aapiꞌm dai puiꞌ xi kaiꞌchɨt nañ aañ jir gɇꞌkam. 47 Kani nañ bhaan uaꞌrgidhai gook gu jaꞌtkam jam aaꞌñdhaꞌ na pim baꞌx maatɨt jiñ kaayaꞌ na jax jaꞌk ji buusan gu jaroiꞌ noꞌt miꞌ puiꞌ jii gio gu jaroiꞌ na cham. 48 Guiꞌ na miꞌ puiꞌ jimiaꞌ nañ jax tu aꞌga, jaꞌp ji buusniaꞌ na aiꞌ chaꞌm tɨ dɨꞌngarsai mi kɨɨsaꞌ gu baꞌkiꞌñ. Baꞌ cham jax jum duñiaꞌ sia kut giilhim jix ioꞌm bhaiꞌ ji dhuuꞌn jɨbɨɨlh kɨꞌn, siat chi tɇꞌkob xi juu gu suudaiꞌ. Ni ku cham palhɨɨp iam xi joiñdhaꞌ, na guꞌx bhaiꞌ mi kɨɨkaꞌ. 49 Guꞌ baꞌ gu jaroiꞌ noꞌt cham miꞌ puiꞌ jii nañ jax tu aꞌga, dhiꞌ jaꞌp jup ji buusniaꞌ na tɨi tu baꞌkchaꞌ ɨp, dai na puiꞌ mi jaꞌp oꞌyatam gio puiꞌ kɨiꞌchdhixim. Baꞌ na paiꞌ dhuuk jix ioꞌm bhaiꞌ ji dhuuduꞌ jɨbɨɨlh kɨꞌn, pu maaꞌn jimdam nammɨ jaꞌp xi iabuꞌ gu uꞌuux, pu biꞌññikaꞌ baꞌ gu suudaiꞌ na paiꞌ dhuuk muiꞌ ji dhaiꞌññiaꞌ.