Tii kà Paulo
tà tàpé
Roma
Bétapoo popai
Wàilàapà na wii tii bèeni?
Wà Paulo, pwi *apostolo. Wâru tèpa cèikî na rà tâa jaaé, na rà panuâ pâ bwàcu kàra tà tèpa béerà naa *Roma (naporomee 16).
É wii wiidà?
Na ê *naja 57. Wà Paulo, âna é wii gée na ville Korénito, naa na béâracié kâra pai pâra kêe, béaa kâra pai wâjué kêe côwâ naa *Iérusaléma. (Côo Apostolo 15.25–31.)
É wii tâî?
Tà tèpa âboro naa na ville wâ Roma, na ia rà têre ê *Picémara Wâdé, â ia rà cèikî naa goo. (Càcaa wà Paulo na é picémara tàra.) Wâru gée goorà, âna càra caa tèpa *Juif. (Côo 1.13; 11.13,30,31.) Êco na pwa pàra tàpé na rà tèpa Juif. (Côo 2.17; 7.1.) Rà ipitiri wà tèpa cèikî, naa na pâ pwârawâ. (Côo naporomee 16.)
Cina é wii?
Wà Paulo, âna é napéaati ê êre cèikî kâjè, naa goo Iésu Kériso, ma pai pwa goo, na é pa-udòjè wà Pwiduée, ma naa tâjè ê *wâro dàra gòiri jaaé.
Pwiri pwa pitaèkâa nabibiu kà tèpa cèikî na rà tèpa Juif, ma wà tàpé na càra caa tèpa Juif. É paari wà Paulo pâ, tâa tà tèpa Juif ê *aamwari na pwicîri gée goo Pwiduée, êco na nabà, âna é tòpi diri tèpa âboro na medarié, â câé caa pwaké goro âboro.
É pwa pupûra tà tèpa cèikî, ba na rà wârori ê wâro na *tàrù ma âjupâra.
Jèpwi mwara, âna é patêre tèpa cèikî naa Roma pâ, ée mwa tâa jaarà wiàna é pâra naa Espagne (1.10–13; 15.22–28).
Dà êre ê tii bèeni?
Ê tii bèeni, âna tii na é napéaati bwàti ê pai pa-udòjè kà Pwiduée:
Béaa, âna jè cau tèpa pwa na èpà, â jè tapacîri ê wârimuru na dau gòo jii Pwiduée (naporomee 2–3). Êco na dau maina *pimeaari imudi kêe ba kâjè, â é pa-udòjè tèpa âboro jii pâ èpà kâjè, wiàna jè cèikî naa gooé. Wàépwiri auniimiri kêe gée na biu. É pacoo nabà pwi auniimiri kêe-bà. Â é nama é pinaigé mee wà Iésu Kériso, na é pipanuâê, ba na é wâri ê wârimuru kâjè, na é bà naa goro *satauro (3.23). Gée goo kaa pwiri, â wà Pwiduée, âna é nama jè tèpa âboro na jè *tàrù na araé, â é nama pwacèwii na câjè mu caa pwa na èpà. Wàrapwiri co gée goo ê pwina é pwa wà Kériso, â jè tòpi wiàna jè cèikî naa gooé. Càcaa gée goo cè pwina wâdé na jè pwa, é, pai pitêre dàra kâjè cè jè naèà.
Wà *Abéraama, pwi âboro imaina kà tèpa Juif, âna é câmu tâjè. Ê wâro kêe, âna *paâjupâra ê pwina é ina wà Paulo. Ba wà Abéraama, âna é cèikî naa goo wà Pwiduée, â wà Pwiduée, âna é nama é pwi âboro na tàrù na araé (naporomee 4).
Gée goo ê pwina é pwa wà Kériso, â wà Pwiduée, âna é tapàgà ê pàtàmara èpà naa na wâro kâjè, â é jèe tipijè, ba na jè wârori ê wâro na tàrù. O càcaa mwa caa pitèijè. Ba wà Pwiduée, âna é jèe inapàpari pâ, jè tèpa âboro kêe na jè wâdé na araé (8.1). Â ticè muru na pâri ma pinaaitirijè jii ê pimeaari kêe (8.38).
Gée goo kaa pwiri, â wâdé na jè pipanuâjè bamwara têe, ba na jè pwacèwii ê *ârapwaailò na wâro, na dau wâdé têe. Ba wàé kaa pwiri ê âji pwapwicîri, na pâri ma jè naa têe (12.1).
Jè wârori pâ wâro na pitòimiri—jè pitêre dà tàpé na tâa gòrà ê pitûâ naa na napô (13.1); jè cibwaa pitèi ma pi-ina tèpa cèikî béejè (14.4). Jè pidàpwicâarijè goo pàra tàpé na càcaa mwü ê cèikî kàra. Â jè ipwadàra ma jè pwa cè muru na wâdé tàra, â jè pitu tàra, ma pagòo cèikî kàra (15.1).
Pai pitàgoo tii tà tàpé Roma
Ipwabwàcu ma pwâranüma Paulo (1.1–17)
Jè cau tèpa pwa na èpà (1.18–3.20)
Pai nama jè tàrù na ara Pwiduée goro cèikî kâjè (3.21–5.21)
Pai wâro kâjè na bwaa âmuê (6.1–8.39)
Ba Isaraéla ma pàra Ba (9.1–11.36)
Câmu goro pai wâro kâjè (12.1–15.13)
Bénabwé popai ma ipwabwàcu (15.14–16.27)
1
Ipwabwàcu
1 Apostolo 9.15Wâgo Paulo, pwi ênawéna kà *Kériso Iésu, âna go pwa tii [tàwà, tèpa cèikî naa *Roma]. É todòo wà Pwiduée, ba na go pwi *apostolo. Â é pitòrigario, ba na go inapàpari ê *Picémara Wâdé kêe, 2 Roma 16.25–26na é jèe mara inapàpari béaa—ba é nama rà pinaigé mara ê pwiibà wà tèpa *péroféta kêe, na rà wii naa na Tii Pwicîri— 3 Picémara Wâdé goo Pwina naîê, wà Iésu Kériso, Pwi Ukai kâjè. Wàé, âna pwi gòobàra pwi ukai *Davita* É, …Pwi gòobàra pwi ukai Davita naa na naiiri âboro… 4Â napwa naa goo âji êreê na pwicîri, âna wà Pwiduée, âna é paari goro pàtàmee pâ, é Pwina naîê, na é nama é wâro côwâ gée na aubà. É, …âna é paari pâ, é Pwina naîê na dau pwa pàtàmee…. 4 Â wà Pwiduée, âna é paari pâ, é Pwina naîê, na é nama é wâro côwâ gée na aubà, goro pàtàmara ê *Nyuâaê Pwicîri. 5 Apostolo 26.16–18; Galatia 2.7–9É pacimaô wà Pwiduée, ba na go† Go—Grec: Bà. Côo note goo 2 Korénito 1.6. pwi apostolo kà Kériso. Â ê wakè kôo, âna, na go inapàparié târa diri ê pâ Ba, ba na rà cèikî naa gooé, ma pitêre dèe.
6-7 Nombres 6.25–26Wâguwà mwara tàpé Roma, âna guwà tèpa bée tàpéebà. Ba dau wânüma wà Pwiduée tàwà. Â é todàwà, ba na guwà tèpa âboro kà Iésu Kériso, ma guwà tèpa âji Ba kà Pwiduée. Wâdé na tà tàwà ê pimeaari imudi ma pinaanapô na me gée goo Pwiduée kâjè ma Pwi Ukai Iésu Kériso. Cidòri nyuâawà!
Nüma Paulo na é cairà
8 Go tapoo goro pwaolé tà Pwiduée kôo goowà diri, naa na nee Iésu Kériso, ba jèe po jèkutâri pitiri gòropuu ê cèikî kàwà. 9 Â go nye tà niimiriwà naa na pwâra pwapwicîri kôo—üu, pâri ma é *paâjupâra ê pwiibà wà Pwiduée. Wàé na go piênawéna kêe gée na diri ê pwâranümoo, na go inapàpari ê Picémara Wâdé goo Pwina naîê.
10 Apostolo 19.21; Roma 15.23Go nye ciburà ilari jiié pâ, na go caiwà, wiàna câbawâdé kêe. 11 Ba nye dau nümoo na go pagòowà, ma jè ipâdi ma wâguwà ê *aupwényunyuâari me gée goo ê Nyuâaê Pwicîri. 12 Â jè mwa pipagòojè goro cèikî kâjè naa goo Kériso.
13 Apostolo 19.21Tèepaa naa goro nabà, âna càcaa pâri ma go paé dariwà. Êco na wâdé na guwà tâmogòori, co tèpa béeò naa na nee Kériso, pâ, jèe dau wâru pai niimiri kôo pâ, na go pwa. Ba wâdé tôo na go côo ê pwâra wakè kôo naa jaawà, pwacèwii ê pai côo kôo, naa [jaa tàpé na càra caa tèpa *Juif] na pàra napô.
14 Ba go dau niimiri [diri tèpa âboro]—tàpé na rà pwacèwiijè, ma wà pàra tàpé na pi-ité ê nyamanya kâjè ma wàilà‡ Tàpé na rà pwacèwiijè, ma wà pàra tàpé… Grec: Tèpa Grec ma tèpa Barbare.; â wà tèpa âboro na rà câmu, ma wà tàpé na bwaa càra caa câmu. 15 Êkaa na dau nümoo na go caiwà na Roma, ba na go picémara ê Picémara Wâdé naa jaawà.
Êre Picémara Wâdé
16 Maréko 8.38; Apostolo 13.46; 1 Korénito 1.18–24Go cèikî ba mwü§ Go cèikî ba mwü—Grec: Câgo caa kamu. naa goro ê Picémara Wâdé. Ba wàépwiri pwi neemuru wakè kà Pwiduée na dau pwa nii kêe* Neemuru wakè kà Pwiduée, na dau pwa nii kêe—Grec: Ê jè pàtàma Pwiduée. târa ma é pa-udò tàpé na rà cèikî naa goo Kériso [ma naa tàra ê *âji wâro jaaé]—tapoo gée goo wà tèpa Juif béaa, ma tubanabwé naa goo pàra tàpé.
17 Habakuk 2.4; Roma 3.21–22Ba ê Picémara Wâdé, âna é paari tâjè tèpa âboro pâ, wà Pwiduée âna é tòpò pinaanapô naa nabibiu kâjè ma wàé† Tòpò pinaanapô naa nabibiu kâjè ma wàé—Il nous a réconciliés. Ê popai bèepwiri, âna pâra wiâra ê auina pâ: É nama jè tèpa âboro na jè tàrù na araé (justifiés), êkaa na napéaati naa na tii bèeni. Côo mwara Tàrù naa na Neeremuru (Vocabulaire) naa pwâadàra tii., â é nama jè tèpa âboro na jè tàrù na araé‡ 1re phrase—Grec: Ba ê tàrù kà Pwiduée, âna naa {tà pwi âboro} goro ê cèikî kêe, ba kà {tàpé na} rà cèikî.. É wàrapwiri tâjè goro ê cèikî kâjè. Ba é ina [wà Pwiduée] naa na Tii Pwicîri, pâ, Wà pwina é cèikî, âna é tàrù na arao.  o tâa têe ê wâro.Habakuk 2.4
jè cau tèpa pwa na èpà
(Naporomee 1.18–3.20)
18 Wà Pwiduée, âna é paari, géenidò *napwéretòotù, ê pwâra putàmu kêe tà tèpa âboro na èpà. [Â ée mwa tèirà ma naa wârimuru tàra] wiâra pwâranümarà ma ê pâ tûâ kàra na èpà. Ba rà pâiti jii ê âjupâra, â rà pwa ma càra caa côo Pwiduée wà pàra tàpé.
19 Apostolo 14.15–17, 17.24–28Êco na nye pâri ma rà tâmogòori Pwiduée, wiàna nümarà. Ba é jèe nye tòpò [naa na pwâranümajè, wàijè tèpa âboro] ê pai pwa wèe ma jè tâmogòorié. 20 Job 12.7–9; Psaume 19.2Ba wiàna câjè caa côoê goro du âraporomeejè, â é pipaarié bwàti naa na ê pâ pwina é pwa gée na autapoo goo. Ba é tòpò ê gòropuu, ma napwéretòotù, ma diri ê pâ namuru na tâa na. Â pâri ma jè côo pâ, é tâjaijè awé, â pwa pàtàmee dàra gòiri. 21 Éféso 4.17–18Êkaa na, rà o mwa wànau târa pai ipwamururà wà tàpé na rà naa càùrà naa gooé?
Wà tàpéebà, âna rà nye tâmogòori pâ, nye pwa cè Pwiduée, êco na càra caa pwamainaê ma pwaolé têe, wàra na nümee goo. Ba rà imwüru naa na ê bàutê, â piticèmuru naa goo ê auniimiri kàra. 22 Jérémie 10.14; 1 Korénito 1.20Rà niimiri pâ rà tàmanga, êco na rà piwârau. 23 Deutéronome 4.15–19; Psaume 106.20Ba rà naa càùrà naa goo Pwiduée na é tâa dàra gòiri na muugère kêe, ba na rà ipwamaina ê pâ *ânuurumuru na o tiàurà—ânuuru âboro, ma marü, ma macii, ma dòèa.
É panuârà wà Pwiduée
24 Gée goo kaa pwiri, na é panuâ tèpa âboro wà Pwiduée, ma rà pwa pâ tûâ na èpà na nümarà goo. Â rà tubaèpà ê naiirà, â rà pitubakamurà côwâ. 25 Rà pâ na naaco Pwiduée na é âjupâra, â rà itàari ê nyi duée imudi§ Duée imudi—Grec: Ê pwina pwâ.. Â rà ipwamaina ê pwina é tòpò jii na rà ipwamaina wà Pwina é tòpò diri! (Êco na [wàijè, âna] wâdé na jè ipwamaina Pwiduée na é âjupâra dàra gòiri! Wâdé na wàra!)
26 Wàé kaa pwiri, na wà Pwiduée, âna é panuâ tèpa âboro, ba na rà pwa ê tûâ na jè kamu goo. Ba wà pa ilàri kàra, âna jèe càra caa puu ma tèpa paao, â rà puu ma pàra ilàri. Â jèe càcaa wàra ê pai pwa goo! 27 Lévitique 18.22, 20.13; 1 Korénito 6.9Ipaiwà naa goo tèpa paao, ba jèe càra caa ipuu ma wà pa ilàri; ba rà nama dàtirà ê pâ câbawâdé kàra na miiri, â rà ipuu ma pàra paao! Â êkaa pwiri, na rà tòpi naa na naiirà ê wârimuru kâra jèpa èpà na rà pwa.
28 Ûna rà naa càùrà naa goo wà Pwiduée, â é panuârà wiâra ê pâ auniimiri kàra na èpà, â rà pwa ê pâ namuru na càcaa muru a pwa na jè miiri goo. 29-31 Rà pâ nau po dau èpà naa na diri pai pwa wèe, â jèe piaraégò ê tûâ kàra:
Rà tèpa iau;
Rà tèpa iputàmu;
Rà tèpa ipwamainarà;
Rà tèpa ipwa tûâ;
Rà tèpa ipwagoo;
Rà tèpa ipawâmi;
Rà tèpa pi-ina kàra;
Rà tèpa picocoo;
Rà tèpa pièpà;
Rà tèpa pitànyiri;
Rà tèpa piokée, tiagoo na;
Rà pâ nau tèpa pipòtàmwara âboro.
Càra caa pinünüma naa goo ê èpà na rà pwa, ba gòo pûrurà.
Càra caa pitu tà pàra tàpé, ba ticè imeaari goorà.
Càra caa pacoo ipwataâboro kàra, ba rà tèpa pwâ.
Càra caa pitêre dàra pa nyaa ma caa kàra.
Càra caa papwicîri Pwiduée, â rà pâ nau tèpa cicaraé.
Rà ciburà pâmari ê pâ na jèpapara tûâ târa pwa pwina èpà.
32 Wàépwiri kaa! Rà dau tâmogòori bwàti ê pitûâ kà Pwiduée, â càra caa ipacè naa goo. Jèpwi mwara, âna rà pagòo mwara tàpé na rà pwaduwà kàra. Wâdé na rà bà wà tèpa âboro na wàrapwiri càrarà!
1:1 Apostolo 9.15
1:2 Roma 16.25–26
*1:3 É, …Pwi gòobàra pwi ukai Davita naa na naiiri âboro… 4Â napwa naa goo âji êreê na pwicîri, âna wà Pwiduée, âna é paari goro pàtàmee pâ, é Pwina naîê, na é nama é wâro côwâ gée na aubà. É, …âna é paari pâ, é Pwina naîê na dau pwa pàtàmee…
1:5 Apostolo 26.16–18; Galatia 2.7–9
†1:5 Go—Grec: Bà. Côo note goo 2 Korénito 1.6.
1:6-7 Nombres 6.25–26
1:10 Apostolo 19.21; Roma 15.23
1:13 Apostolo 19.21
‡1:14 Tàpé na rà pwacèwiijè, ma wà pàra tàpé… Grec: Tèpa Grec ma tèpa Barbare.
1:16 Maréko 8.38; Apostolo 13.46; 1 Korénito 1.18–24
§1:16 Go cèikî ba mwü—Grec: Câgo caa kamu.
*1:16 Neemuru wakè kà Pwiduée, na dau pwa nii kêe—Grec: Ê jè pàtàma Pwiduée.
1:17 Habakuk 2.4; Roma 3.21–22
†1:17 Tòpò pinaanapô naa nabibiu kâjè ma wàé—Il nous a réconciliés. Ê popai bèepwiri, âna pâra wiâra ê auina pâ: É nama jè tèpa âboro na jè tàrù na araé (justifiés), êkaa na napéaati naa na tii bèeni. Côo mwara Tàrù naa na Neeremuru (Vocabulaire) naa pwâadàra tii.
‡1:17 1re phrase—Grec: Ba ê tàrù kà Pwiduée, âna naa {tà pwi âboro} goro ê cèikî kêe, ba kà {tàpé na} rà cèikî.
1:19 Apostolo 14.15–17, 17.24–28
1:20 Job 12.7–9; Psaume 19.2
1:21 Éféso 4.17–18
1:22 Jérémie 10.14; 1 Korénito 1.20
1:23 Deutéronome 4.15–19; Psaume 106.20
§1:25 Duée imudi—Grec: Ê pwina pwâ.
1:27 Lévitique 18.22, 20.13; 1 Korénito 6.9