Picémara Wâdé
na é wii wà
Mataio
Bétapoo popai
Wàilàapà na wii tii bèeni?
Wà Mataio, pwi *apostolo. Béaa kâra na é todèe wà Iésu, âna é pwi a *tò mwani wâripû ba kà tèpa *Roma. (Côo 9.9.) Naa na tii kêe, âna é wii pwina é côo na ia é pâra wiâ Iésu, â é popa mwara ê pwina é wii wà Maréko ma pàra jèkutâ goo Iésu na wii.
É wii wiidà?
Nabibiu kâra *naja 60 ma 65 (wâmwünyabweri 30 naja gée na càùru pai bà kà Iésu).
É wii tâî?
Tà tèpa cèikî naa goo wà Iésu Kériso, na rà tèpa *Juif mwara. Munaa rà wâro gòroigé jii ê napô *Judée, â pwiri rà pwa grec, càcaa *hébéru. Ba é ina wà Mataio pâ nee tii gée na *Aamwari Béaa (l'Ancien Testament) naa pairà.
Cina é wii?
É wii, ba na é paari pâ wà Iésu Kériso, âna é pwi *Mesia, pwi ukai me gée goo Pwiduée na rà tapacîê tèpa Juif gée na biu. Wâru pâ nee tii na é ina wà Mataio, ba na é paari pâ, nye wà Iésu kaa, na é pacoo pâ auinabéaa kà tèpa *péroféta naa na Aamwari Béaa. É wii ê nee tèpa jojooro Iésu, ba na é paari pâ é pwi gòobàra ukai *Davita, ma wà Abéraama, pwi jojooro diri tèpa Juif.
É pagòo tèpa cèikî naa goo Iésu, ba na rà cimwü wiàna rà pièpàrirà wà pàra tàpé, â na rà picémara ê *Picémara Wâdé kêe tà diri tèpa âboro (28.19–20).
É pagòojè ma ina tâjè pâ, o coo dàra gòiri ê Mwaciri kà Iésu, na ée mwa wâjué me côwâ (24.30; 25.31).
Dà êre ê tii bèeni?
Wà Iésu, âna é pwi ukai, êco na câé caa pwi ukai pwacèwii tèpa ukai naani gòropuu. Mwaciri kêe, âna wâ *napwéretòotù ma naa na pwâranüma tèpa âboro. Jè tò naawê goo ê cèikî kâjè naa gooé.
Wà Iésu, âna é tòpi jii Pwiduée diri ê pàtàmee, wânidò napwéretòotù ma wâni gòropuu. (Côo 28.18.) Ê tàrù kêe na é pacâmuri tèpa âboro goro ê popai kà Pwiduée, âna maina jii nyamanya kà tèpa Juif. É pwa wâru ina pâ muru na pwacèwii ni: «Guwà jèe têre pâ…êco na wâgo, âna go ina tàwà pâ…» (Côo naporomee 5.)
Wâdé tà Mataio na é wii ê pâ ârapupûra kà Iésu. Wâru naa na tii kêe jii pàra tii—popai kà Iésu goro ê pai wârori âmu wâro kâjè, wàijè tèpa naîri Mwaciri (côo naporomee 5–7; 18); ma ucina goo ê Mwaciri (côo naporomee 13, 20). Jèe wii pâ popai na wâru na patêre tèpa pitûâ kâra *Wâra pwapwicîri kà tèpa Juif na càra caa tòpi Iésu (naporomee 23). Â jèe wii mwara pâ popai kà Iésu, na é mara ina béaa pâ muru na o mwa tèepaa, na é wâjué me côwâ, ba na é bàra pacoo Mwaciri kêe (naporomee 24–25).
Pai pitàgoo tii kà Mataio
Wà Iésu Kériso, âna é pwi Mesia, Pwi Ukai na é tòpò Mwaciri napwéretòotù
Pitèpa Iésu, ma ipwabwàtié târa wakè kêe (1.1–4.11)
É tapoo wakè kêe (4.12–25)
É patùra tèpa âboro naa gòrojaa (5.1–7.29)
Pai wârori wâro kà tèpa naîri Mwaciri
Paari pàtàma pwi Mesia (8.1–9.34)
É patùra tèpa câmu kêe â é cùrurà pâ (9.35–11.1)
Rà tapoo cicaraé tèpa pitûâ (11.2–12.50)
É pwa ucina tà tèpa âboro (13.1–52)
É pacâmurirà goro Mwaciri
É tubanabwé wakè kêe naa Galilée (13.53–17.27)
Inapàpari pâ é pwi Mesia na ée mwa picâri (16.13–17.27)
Popai kêe goro ipakîri ma ipwanauri èpà (18.1–35)
É too naa Iérusaléma (19.1–23.39)
Pwa tàrù kà pwi Mesia naawê (21.1–23.39)
Popai kêe goro ê pwina o tèepaa na pwâadèreè (24.1–25.46)
Pai bà ma wâro côwâ kêe (26.1–28.20)
1
Tèpa jojooro Iésu Kériso
Luka 3.23–28
1 Genèse 22.18; 1 Chroniques 17.11Wà Iésu *Kériso, âna é té gée goo wà Davita, pwi gòobàra *Abéraama. Â wàilà-ni diri tèpa jojooro Iésu:
2 Abéraama* Abéraama… Grec: Wà Abéraama, âna é caa kà Isaaka. Â wà Isaaka, âna é caa kà Iakobo, etc.
Isaaka
Iakobo
*Juda (ma wà tèpa aéjii kêe)† Juda ma wà tèpa aéjii kêe—Tèpa caa kà tèpa 12 wâao Isaraéla.
3 Genèse 38.29–30; Ruth 4.18–22Pérès (ma wà aéjii kêe Zéra; nyaa kàru, âna wà Tamar)
Hesron
Ram
4 Aminadab
Nachon
Salma
5 Ruth 4.13–17Booz (nyaa kêe, âna wà Rahab)
Obed (nyaa kêe, âna wà Ruth)
Jessé
6 2 Samuel 12.24Davita.
Wà *Davita, âna é pwi ukai [naa *Isaraéla. Â gée na càùé, â wà tèpa jojooro Iésu, âna]:
*Solomona (nyaa kêe, âna tô wâdà Urie béaa)
7 Roboam
Abia
Asa
8 Josaphat
Joram
Ozias
9 Yotam
Akaz
Ézékias
10 Manassé
Amon
Josias
11 2 Rois 24.14–15; 2 Chroniques 36.10; Jérémie 27.20Yekonia (ma wà tèpa aéjii kêe).
Â, na pàara-bà, âna pacòobé tèpa Isaraéla gée napô kàra, â rà pâra nau pwa karapuu naa napô *Babulona.
12 Esdras 3.2Â gée na càùé, [â wà tèpa jojooro Iésu, âna]:
Chéaltiel
Zorobabel
13 Abihou
Éliakim
Azor
14 Sadok
Akim
Élioud
15 Éléazar
Matthan
Iakobo
16 Ioséfa.
Wà tô wâdà Ioséfa, âna wà Maria, tô nyaa kà Iésu, na pitunee têe pâ Kériso.
17 Wàilà diri pwiri, ê jéû tèpa jojooro Iésu Kériso. Tapoo gée goo Abéraama, tèepaa naa goo Davita, âna po 14 naneeâboro. Â tapoo gée goo Davita, tèepaa naa goro pai còobé kâra ê Ba Isaraéla gée Juda pâ naa Babulona, âna po 14 naneeâboro. Â géewê, â po 14 naneeâboro tèepaa naa goo pai pitèpa wà pwi *Mesia.
Pai pitèpa Iésu
Luka 2.1–7
18 Luka 1.27,35Wàéni ê jèkutâ goro pai pitèpa wà Iésu Kériso, pwi Mesia: Wà Maria, tô nyaa kêe, âna ru bwaa ipwa câbawâdé‡ Ipwa câbawâdé—Wâjaa tèpa Juif, âna càcaa pai ina wèe pâ, ru ipuu naima. ma wà Ioséfa.  béaari ê pai piéa kàru, âna é jèe nyarana wà Maria, na é naigé mee ê *Nyuâaê Pwicîri. 19  é niimiri wà Ioséfa pâ, na ée panuâ Maria. Êco na é pwi âboro na é pitòimiriê, êkaa na câé caa inapàpari, ba na câé caa kamu wà Maria na ara âboro. 20 É dau pinünüma naa goo, â géewê, â é mwa côo naa na naurune pwi jè *angela kà Pwi Ukai, na é ina têe pâ: «Ioséfa, pwi gòobàra Davita, gà cibwaa piwâ na gà popa wà Maria. Ba napwa naa goo ê èpo paao na wâgooé, âna é me gée goro ê Nyuâaê Pwicîri. 21 Luka 1.31, 2.21 naa mwa pitèpaé, â gà mwa pitunee têe pâ Iésu§ Iésu—Pai ina wèe naa na hébéru pâ: Wà Pwi Ukai, âna é pa-udòjè.. Ba o mwa wàé kaa na upa ê Ba kêe gée na tojii* Gée na tojii—Grec: Gée na pâ èpà kêe (= kâra ê Ba)..»
22 Â diri ê pâ muru bèepwiri, âna tèepaa, ba na pacoo i pwi ia é ina wà Pwi Ukai, na é naigé mee pwi *péroféta kêe, pâ: 23 Ésaïe 7.14Ée mwa nyarana wà i tô èpo dopwa. Â ée mwa pitàmari pwi nari âboro èpo paao. Â o pitunee têe pâ Émanuéla, na pai ina wèe pâ, wà Pwiduée, âna é wâjaajè.Ésaïe 7.14
24 Ûna é tàcî wà Ioséfa, â é pacoo ê pwina é ina têe i pwi angela. Â é popa wà Maria ma é wâdèe. 25 Luka 2.21Êco na càru caa ipuu, tiagoro na wà Maria, âna é mwa pitàmari i pwi nari èpo. Â wà Ioséfa, âna é nama nee Iésu.
1:1 Genèse 22.18; 1 Chroniques 17.11
*1:2 Abéraama… Grec: Wà Abéraama, âna é caa kà Isaaka. Â wà Isaaka, âna é caa kà Iakobo, etc.
†1:2 Juda ma wà tèpa aéjii kêe—Tèpa caa kà tèpa 12 wâao Isaraéla.
1:3 Genèse 38.29–30; Ruth 4.18–22
1:5 Ruth 4.13–17
1:6 2 Samuel 12.24
1:11 2 Rois 24.14–15; 2 Chroniques 36.10; Jérémie 27.20
1:12 Esdras 3.2
1:18 Luka 1.27,35
‡1:18 Ipwa câbawâdé—Wâjaa tèpa Juif, âna càcaa pai ina wèe pâ, ru ipuu naima.
1:21 Luka 1.31, 2.21
§1:21 Iésu—Pai ina wèe naa na hébéru pâ: Wà Pwi Ukai, âna é pa-udòjè.
*1:21 Gée na tojii—Grec: Gée na pâ èpà kêe (= kâra ê Ba).
1:23 Ésaïe 7.14
1:25 Luka 2.21