Ulek Xaiya Yon Bung
Yon
Namua Yon Bung Xailonginoa
Yon xailonging unggutinganoa baxanga Yesu gaxarea. Yon bo ba lipudi dititi xailonginoa dahatum haringina ba Yesu bing Urana Lipuxing Mogunganama, Garanoa, saing mana daxanga dahatum haringina bila ba bagula daxap walinga subingang teguam yania (20:31).
Lipu Buningama
Yon Yesu lipuxindi dinaxu mana tela, Lipu 12 tela. Binabu, bung mana axadi bagudi ing sibung maxania. Yon “lipua Yesu murung sibuna mana” (13:23, 19:26, 20:2, 21:7,20,24). Bung xailonginoa bila niani AD 85.
Haruanga Tuandi
• Haruanga harua ba Yesu gaxarea (1:1-18)
• Yesu ungguti tuxu Urana oxatanoa (1:19-51)
• Yesu tuxu Urana oxatanoa sabasabia (Hataina 2–11)
• Yesu raxata mana sande mana Taunga Dalingama (Hataina 12–19)
• Yesu mesa muli mana matiyua (20:1-29)
• Haruanga harua mana namua Yon bung xailongga li (20:30-31)
• Yesu owa masok Galili saing lipuxing 7 dinaxu mana dibagu (Hataina 21)
1
Haruanga Sok Lipu
Mugamugau sibuna, Haruanga* Haruanga li Yon baxanga mana bing Kristo. wau. Haruanga ba wa rangua Urana, saing Haruanga ba Urana naga. Wa rangua Urana mugamugau sibuna.
Ina naga Urana xap axamang longgalo masok mana. Axamang longgalo disok, disok mana daxanga tela te. Disok mana ing sibuna. Walinga namua wa rangua, saing walinga ba sina lulianoa na lipu longgalo. Lulianoa saxaxangia labianoa, ne labianoa sanga ba dali te.
Lipu tela Urana soxi ma, yanoa Yon. Yon baguli bing Lipu Suguangama Yon. Ne lipua bung xailongga li bing Yesu lipuxing tela naxu mana, yanoa Yon. Ma bila lipu baxangangam, bu baxanga luliana ba, bu lipu longgalo sanga ba dilungu dahatum haringina mana. Ing sibuna luliana ba te, ne ma bu baxanga luliana ba. Baing luliang sibuna sina lulianoa na lipu longgalo ba, ri ma titiauba.
10 Ma wa titia. Ina naga Urana xap axamang longgalo duwa titia masok mana. Baing tegu. Lipu titiamdi dibagu daxabia te. 11 Ila yabania, ne bakbagindi daxap te. 12 Ne lipu gaxarea daxap, lipu gaxarea dahatum haringina mana yanoa, lipuadi ba ina libudi disok Urana garandi. 13 Disok Urana garandi mana baudingtibudingdi sibidingdi te, kimbo mana lipu tela murunganoa te, kimbo mana namua lipu tela bo ba xap garadi disok bila ina te. Tegu. Urana ing sibuna libudi disok garandi.
14 Baing Haruanga sok lipu, saing ma wa liwe mam. Am gabagu ralanoa ba, ralanoa mana Gara taininau baguli, ma rangua Tibuna. Baxagi mana kubolua atin dimoti xaung haruanga maxunama.
15 Yon baxanga mana. Wagi saing harua ba, “Lipua naga ngaharua mana ba, ‘Lipu tela ma kimu manga, yanoa dali ngayua namua na wa muga mana bungina ngasok teguyu.’ ” 16 Kubolua atin dimoti baxagi sibuna mana. Saing mana kuboluna li kira longgalo taxap guxam tela, saing tela, saing ila. 17 Namua na hanaunaungua ma Moses rimania, ne kubolua atin dimoti xaung haruanga maxunama ma Yesu Kristo rimania. 18 Waleu ma lipu tela bagu Urana te, ne Urana Taininau ba, wa Tibuna rubinia, ing ganina baxanga Urana nakira.
Lipu Suguangama Yon Baxanga Ba Ina Kristo Te
19 Yon baxanga bungina Yudadi yanamidingdi disoxi lipu hananiangamdi xaung Libaidi Libai bakbakkadi dituxu oxata maluxu Urana Numania. duwa Yerusalem mala rangua bu duxusunga ba, “Ung gaxarea?” 20 Baing tula maringina nadi, yamengina te, harua sabasabia ba, “Nga ba nga Urana Lipuxing Mogunganama te.”
21 Baing duxusunga ba, “Ne ung gaxarea? Ung Elaitsa?”
Baing harua ba, “Nga te.”
Baing duxusunga ba, “Ung Urana Lipuxing Suxunguxunguama am garagu mana ba§ Muga Moses harua ba lipu tela bagula ma saing baxanga Urana, binabu Yudadi diragu. Ubagu Hanaunaunga (Lo) 18:15.?”
Haxuya ba, “Tegu.”
22 Binabu duxusunga muli ba, “Ne ung gaxarea? Ubaxanga nam bu sanga ba am gahaxuya haruanga maringina na lipuadi disoxiam ma. Uharua baru mana ung sibum?”
23 Baing Yon haxuya Urana lipuxing suxunguxunguama Aisaya haruanganoa nadi ba, “Nga lipua naga waxungtuanoa wagi mua long xoliania ba, ‘Atongtongia daxanga maringina mana Toxoratamona.’ ” Aisaya (Aisaia) 40:3
24 (Adi duxusunga Yon ba Parisidi disoxidi ma.) 25 Baing duxusunga ba, “Nabu ung Urana Lipuxing Mogunganama te, ung Elaitsa te, xaung ung Urana Lipuxing Suxunguxunguama te, bing baruta usugua lipudi?”
26 Yon haxuya nadi ba, “Nga ba ngasugua lipudi mana langa, ne lipu tela li mua liwe mang, ang ba axabia te. 27 Ina naga ma kimu manga, ne sanga mana ba ngaunia xaing sanggandi te, namua na yanoa dali ngayua sibuna.”
28 Axadi bagudi li disok mana longga Betani, Langga Yodan hataina, longga Yon sugua lipudi mana.
Yesu, Urana Sipsibing Tutubina
29 Buragina baing Yon bagu Yesu ma rangua saing harua ba, “Bagu Urana Sipsibing Tutubina, ina sisia lipu titiamdi kuboluding diandi! 30 Lipua naga ngaharua mana ba, ‘Lipu tela ma kimu manga, yanoa dali ngayua namua na wa muga mana bungina ngasok teguyu.’ 31 Muga nga sibugu ngabagu ngaxabia te, ne namua ngama ngasugua lipudi mana langa bing sanga ba Isreldi dibagu daxabia.”
32 Baing Yon baxanga bu dahatum haringina mana: “Ngabagu Urana Aningonoa ri ma mana bila baxaliku, saing wa mana. 33 Muga nga sibugu ngabagu ngaxabia te, ning bungina Urana soxi nga ma bu ngasugua lipudi mana langa, ina harua nanga ba, ‘Lipua ubagu Aningogua ri ma wa mana, ina naga bagula sugua lipudi mana Aningogua.’ 34 Nga ba ngabagu axadi ba, baing ina naga ngabaxanga ba lipua ba Urana Garanoa.”
Lipu Mugamugangamdi Dinaxu Mana Yesu
(Matyu 4:18-22; Mak 1:16-20; Luk 5:2-11)
35 Buragina baing Yon li mua la ba muli rangua lipuxing luwa dinaxu mana. 36 Bungina bagu Yesu ma ila, harua ba, “Bagu Urana Sipsibing Tutubina naga!”
37 Lipuxing luwa dinaxu mana ba dilungu haruanga baguba, baing dila dinaxu mana Yesu. 38 Baing Yesu xugia mala rangua dingtang, bagu dingtang dinaxu mana saing xusungadi ba, “Abo mana baraxinta?”
Tang daharua ba, “Rabai” (namuxina Lipu Tubatubaingama), “uwa mana numa baruamta?”
39 Haxuya na dingtang ba, “Tang gama abagu.”
Binabu dila dibagu numa wa mana ba, saing duwa rangua mana xaidapka ba. Bungbung bila 4:00.
40 Baing Andru, Saimon Pita kixinginoa, bing dingtangia tela muga lungu Yon haruanganoa saing naxu mana Yesu. 41 Baing yunga Yesu saing hata sibuna li ila sai mana sabanganoa Saimon, saing bala ba, “Am gabagu Urana Lipuxing Mogunganama baing.” (Haruanga Urana Lipuxing Mogunganama namuxina bing Kristo.) 42 Baing xap ma rangua Yesu.
Yesu bagu saing harua na ba, “Ung Saimon, Yon garanoa. Ne hatata ila, bagula duxu yama ba Sipas” (bungina duxugia yaya baguli, namuxinoa bing Pita* Yaya luwa Sipas (Aram xuana) xaung Pita (Grik xuana), tang namuxidinga bing siang.).
Yesu Wagiʼm Pilip Natanyel Tang
43 Buragina baing Yesu hau hatumingua ba ila titia Galili. Sok mana Pilip saing harua na ba, “Unaxu manga.”
44 Baing Pilip, yabanoa longga Betsaida. Andru Pita tang yabadinga xauna. 45 Pilip ila sok mana Natanyel, saing bala ba, “Am gabagu lipua Moses bung mana bungina bung hanaunaungua, saing Urana lipuxing suxunguxunguamdi dibung mana xauna. Ina Yesu Nasaretiam, Yosep garanoa.”
46 Baing Natanyel haxuya na ba, “Nasaret! Sanga ba axamang xai tela sok ma mana longga ba te.”
Pilip harua na ba, “Uma ubagu to.”
47 Bungina Yesu bagu Natanyel haxa mauyu, harua mana ba, “Bagu lipua li Isrel sibung tela. Kubolu languangam tela wa mana te.”
48 Baing Natanyel xusunga ba, “Uxabia nga baru?”
Baing Yesu haxuya ba, “Muga mana Pilip wagi maung, ngabagung urung xaiya pik namuya.”
49 Baing ina naga Natanyel baxanga ba, “Lipu Tubatubaingam, ung Urana Garanoa, ung Xaitamoxi Isreliama!”
50 Baing Yesu harua na ba, “Ung guhatum haringina namua na ngaharua ba ngabagung xaiya pik namuya. Ne kimuya bagula ubagu axamang haringindi didali axa li.” 51 Baing harua muli ba, “Maxung sibuna ngabalang ba, bagula abagu long xaiya xaxaina, xaung Urana uleginamdi dahaing diri mana Lipua Ma Rangua Urana.”

*1:1 Haruanga li Yon baxanga mana bing Kristo.

1:6 Yon baguli bing Lipu Suguangama Yon. Ne lipua bung xailongga li bing Yesu lipuxing tela naxu mana, yanoa Yon.

1:19 Libai bakbakkadi dituxu oxata maluxu Urana Numania.

§1:21 Muga Moses harua ba lipu tela bagula ma saing baxanga Urana, binabu Yudadi diragu. Ubagu Hanaunaunga (Lo) 18:15.

1:23 Aisaya (Aisaia) 40:3

*1:42 Yaya luwa Sipas (Aram xuana) xaung Pita (Grik xuana), tang namuxidinga bing siang.