शास्ते
लेखक
शास्तेचे पुस्तके कोणी लिहिले याचे कोणतेही संकेत दिले जात नाहीत, परंतु यहूदी परंपरेने संदेष्टा शमुवेलला लेखक म्हणून नाव दिले आहे, शमुवेल हा शास्तेमध्ये शेवटी होता. शास्तेचा लेखक निश्चितच राजेशाहीच्या सुरुवातीच्या दिवसांमध्ये राहिला होता. आवर्जून आलेले निवेदन, “त्या काळात इस्राएलमध्ये राजा नव्हता” (शास्ते 17:6; 18:1; 19:1; 21:25) या पुस्तकात आणि त्याच्या लिखाणाच्या काळात घडणाऱ्या घटनांमधील फरक दर्शवितात. शब्द “शास्ते” म्हणजे “उद्धारक.” मूलत: शास्ते हे इस्त्राएल लोकांना परराष्ट्रीय दडपशाहीपासून सुटका देणारे होते. त्यापैकी किमान काही जणांनी शासक आणि विवादांचे शास्ते म्हणून काम केले.
जुन्या करारातील शास्ते हे आजच्या समाजातील “प्रमुख” लोकांसारखे होते. त्यांनी केवळ लोकांमधील मतभेदांचा न्याय केला नाही, तर ते प्रामुख्याने पुढारी होते, ज्यांनी इस्राएलाला जीवनाचे दिशानिर्देश दिले.
तारीख आणि लिखित स्थान
साधारण इ. पू. 1043 - 1000.
हे सर्वात संभाव्य दिसते की दाविदाच्या कारकिर्दीत शास्तेची पुस्तके संकलित केली गेली आणि त्याचा मानवी हेतू राजेशाहीचे फायदे प्रदर्शित करणे हे होते जेणेकरून यहोशवाच्या मृत्यूनंतर निष्फळ प्रणाली कार्यान्वित होते.
प्राप्तकर्ता
इस्त्राएली लोक आणि पवित्र शास्त्राचे भविष्यातील वाचक.
हेतू
इस्राएलच्या पहिल्या राजाच्या काळात भूमीवर विजय मिळविण्यापासून ऐतिहासिक काळ विकसित करणे, केवळ इतिहास सादर करणेच नव्हे तर शास्तेंच्या कालखंडावर एक धार्मिक दृष्टीकोन सादर करणे (24:14-28; 2:6-13), जरी लोकांनी त्याच्याशी केलेला करार मोडला आहे तरीसुद्धा अब्राहामशी केलेल्या कराराच्या संदर्भात देव विश्वासू आहे, लोकांना याची आठवण करून देण्यासाठी की परमेश्वर आपल्या कराराशी निष्ठावान आहे आणि तो न्यायाधीश किंवा राजा नाही, जर प्रत्येक पिढीमध्ये दुष्टाईने लढण्यासाठी देव कोणीतरी उभा करत असेल (उत्पत्ती 3:15) तर शास्त्यांची संख्या पिढीच्या संख्येइतकी असेल.
विषय
बिघाड आणि सुटका
रूपरेषा
1. शास्तेंच्या अंतर्गत इस्राएलची परिस्थिती — 1:1-3:6
2. इस्राएल लोकांचे शास्ते — 3:7-16:31
3. इस्त्राएल लोकांच्या पापशक्तीचे प्रदर्शन — 17:1-21:25
1
यहूदा व शिमोन वंशांतील लोकांचे पराक्रम
यहो. 15:13-19
1 यहोशवाच्या मृत्यूनंतर, इस्राएल लोकांनी परमेश्वरास असे म्हणून विचारले, “कनानी लोकांशी लढावयास आम्ही जाऊ तेव्हा आमच्या वतीने पहिल्याने कोणी स्वारी करावी?” 2 परमेश्वर म्हणाला, “यहूदा तुमचे नेतृत्व करील; पाहा, हा देश मी त्याच्या हाती दिला आहे.” 3 यहूदाच्या लोकांनी आपले भाऊ, “शिमोन याच्या लोकांस म्हटले, आमच्याबरोबर आमच्या प्रदेशात वर या, म्हणजे आपण एकत्र मिळून कनान्यांविरुद्ध लढाई करू, त्याप्रमाणे तुमच्या प्रदेशात आम्हीही तुम्हामध्ये येऊ;” तेव्हा शिमोनाचा वंश त्यांच्याबरोबर गेला.
4 मग यहूदाचे लोक वर चढून गेले, या प्रकारे परमेश्वराने कनानी व परिज्जी ह्यांच्यावर त्यांना विजय दिला व त्यांनी बेजेक शहर येथे त्यांच्या दहा हजार लोकांस ठार मारले. 5 बेजेक येथे त्यांना अदोनी-बेजेक* बेजेक शहराचा शासक अदोनी सापडला आणि तेव्हा त्यांनी त्याच्याशी लढाई केली व कनानी व परिज्जी यांचा पराभव केला.
6 पण अदोनी-बेजेक पळून गेला, तेव्हा त्यांनी त्यांचा पाठलाग करून त्यास पकडले आणि त्यांच्या हातांचे व पायांचे अंगठे कापून टाकले. 7 तेव्हा अदोनी-बेजेक म्हणाला, “हातांचे व पायांचे अंगठे कापून टाकलेले सत्तर राजे माझ्या मेजाखाली अन्न वेचीत होते; जसे मी केले तसे देवाने माझे केले आहे.” त्यांनी त्यास यरूशलेमेस आणले; तेथे तो मेला.
यहूदा यरूशलेम व हेब्रोन हस्तगत करतो
8 यहूदाच्या लोकांनी यरूशलेम नगराविरुद्ध लढाई करून ते घेतले, आणि तलवारीच्या धारेने त्यावर हल्ला करून त्या नगराला आग लावली. 9 नंतर यहूदाचे लोक डोंगराळ प्रदेश, नेगेब आणि पश्चिमेकडील तळवटीच्या डोंगराळ प्रदेशात राहणाऱ्या कनान्यांशी लढावयाला खाली गेले. 10 मग हेब्रोनात राहणाऱ्या कनान्यांविरुद्ध यहूदा पुढे चालून गेला. (हेब्रोनाचे पूर्वीचे नाव किर्याथ-आर्बा होते) आणि त्यांनी शेशय, अहीमान व तलमय यांचा पराभव केला.
अथनिएल दबीर जिंकून अखसाशी विवाह करतो
11 तेथून यहूदाचे लोक दबीरच्या रहिवाश्यांवर पुढे चालून गेले. (दबीरचे पूर्वीचे नाव किर्याथ-सेफर होते) 12 कालेब म्हणाला, “जो कोणी लढून किर्याथ-सेफर काबीज करील त्यास मी आपली मुलगी अखसा पत्नी म्हणून देईन.” 13 तेव्हा कालेबाचा धाकटा भाऊ कनाज अथनिएल ह्याचा मुलगा ह्याने दबीर नगर काबीज केले आणि म्हणून कालेबाने आपली मुलगी अखसा त्यास पत्नी करून दिली.
14 ती आली तेव्हा आपल्या पित्यापासून काही शेतजमीन मागून घेण्यासाठी तिने त्यास गळ घातली. ती गाढवावरून उतरली तेव्हा कालेबाने तिला विचारले, “मी तुझ्यासाठी काय करू शकतो?” 15 ती त्यास म्हणाली, “मला आशीर्वाद द्या; तुम्ही मला नेगेब प्रदेशात स्थायिक केले आहे तेव्हा मला पाण्याचे झरेही द्या” आणि कालेबाने तिला वरचे व खालचे झरे दिले.
यहूदा आणि बन्यामीन ह्यांनी जिंकलेले प्रदेश
16 मोशेचा मेहुणा जो केनी त्यांचे वंशज यहूदाच्या लोकांबरोबर खजुरीच्या नगराहून अरादाजवळील यहूदातले (जे नेगेबात आहे) रान आहे तेथे चढून गेले; आणि तेथे जाऊन यहूदा लोक अराद जवळ त्या लोकांबरोबर राहिले. 17 आणि यहूदाची माणसे त्यांचा भाऊ शिमोन ह्याच्या मनुष्यांबरोबर गेली आणि त्यांनी सफाथ येथे राहणारे कनानी यांच्यावर हल्ला करून त्यांचा पूर्णपणे नाश केला; त्या नगराचे नाव हर्मा असे म्हटले होते. 18 यहूदाच्या लोकांनी गज्जा व त्याच्या सभोवतालची जमीन, अष्कलोन व त्याच्या सभोवतालची जागा आणि एक्रोन व त्याच्या सभोवतालची जागा ही नगरे घेतली. 19 यहूदाच्या लोकांबरोबर परमेश्वर होता आणि त्यांनी डोंगराळ प्रदेश ताब्यात घेतला, पण खोऱ्यात राहणाऱ्या लोकांजवळ लोखंडी रथ असल्याने त्यांना घालवून देणे त्यांना जमेना. 20 मोशेच्या सांगण्याप्रमाणे हेब्रोन कालेबाला देण्यात आले व त्याने तेथून अनाकाच्या तिघा मुलांना घालवून दिले. 21 पण बन्यामिनाच्या लोकांनी यरूशलेमेत राहणाऱ्या यबूसी लोकांस बाहेर घालवले नाही, म्हणून आजपर्यंत यबूसी लोक यरूशलेमेत बन्यामिनाच्या लोकांबरोबर राहत आहेत.
योसेफ बेथेल घेतो
22 योसेफाच्या घराण्यानेही बेथेलावर हल्ला करण्याची तयारी केली; आणि परमेश्वर त्यांच्याबरोबर होता. 23 योसेफाच्या घराण्याने हेरगिरी करण्यास बेथेल येथे माणसे पाठवली. त्या नगराचे पूर्वीचे नाव लूज होते. 24 त्या हेरांनी नगरातून एक मनुष्य बाहेर निघताना पाहिला; आणि त्यांनी त्यास म्हटले, “नगरात कसे जायचे ते आम्हांला दाखव म्हणजे आम्ही तुझ्यावर दया करू.” 25 तेव्हा त्याने त्यांना नगरात जाण्याचा मार्ग दाखवला आणि त्यांनी त्या नगरावर तलवार चालवली, पण त्या मनुष्यास व त्याच्या सर्व परिवाराला त्यांनी सुखरूप जाऊ दिले. 26 त्या मनुष्याने हित्ती लोकांच्या देशात जाऊन एक नगर बांधले व त्याचे नाव लूज ठेवले. त्याचे नाव आजपर्यंत तेच आहे.
मनश्शे आणि एफ्राईम ह्यांनी जिंकलेले प्रदेश
27 मनश्शेच्या लोकांनी बेथ-शान व त्याची खेडी, तानख व त्याची खेडी, दोर व त्याच्या खेड्यात राहणाऱ्यांना, इब्लाम व त्याची खेडी यामध्ये राहणाऱ्यांना आणि मगिद्दो व त्याची खेडी यामध्ये राहणाऱ्यांना बाहेर घालवून दिले नाही. कारण त्या कनान्यांनी त्या प्रदेशात राहण्याचा निश्चय केला. 28 जेव्हा इस्राएल लोक सामर्थ्यवान झाले तेव्हा त्यांनी कनानी लोकांस कठोर परिश्रमाचे काम करायला लावले; पण त्यांना कधीच पूर्णपणे घालवून दिले नाही. 29 एफ्राइमने गेजेर येथे राहणाऱ्या कनान्यांना घालवून दिले नाही, ते कनानी गेजेर येथे त्यांच्यामध्येच राहिले.
इतर वंशांनी जिंकलेले प्रदेश
30 जबुलूनाने कित्रोन व नहलोल येथील रहिवाश्यांना घालवून दिले नाही; पण जबुलूनाने कनान्यांवर बळजबरी करून कठोर परिश्रमाच्या कामास नेमले. 31 आशेराने अक्को यातले राहणारे आणि सीदोन व अहलाब व अकजीब व हेल्बा, अफीक व रहोब येथील रहिवाश्यांना घालवून दिले नाही; 32 म्हणून आशेराचे वंशज त्या देशाच्या कनानी रहिवाश्यांमध्ये राहिले; कारण त्यांनी त्यांना घालवून दिले नाही. 33 नफतालीच्या वंशजांनी बेथ-शेमेश व बेथ-अनाथ येथील रहिवाश्यांना घालवून दिले नाही; नफताली त्या देशाच्या कनानी रहिवाश्यांमध्ये राहिले; पण बेथ-शेमेश व बेथ-अनाथ येथील रहिवासी नफताली लोकांची कठीण कष्टाची कामे करू लागले. 34 अमोरी लोकांनी दानाच्या वंशजांना डोंगराळ प्रदेशात राहण्यास भाग पाडले. ते त्यांना खाली मैदानात उतरू देईनात; 35 अमोऱ्यांनी हेरेस डोंगरावर अयालोन व शालबीम येथे राहण्याचा निश्चय केला; पण योसेफाचे घराणे प्रबळ झाल्यावर त्यांनी त्यांना जिंकले आणि कठीण कष्टाचे काम करण्यास त्यांना भाग पाडले. 36 अमोऱ्यांची सीमा अक्रब्बीमाचा चढावापसून आणि सेला येथून डोंगराळ प्रदेशावर गेली होती.