30
Reysoelana kazil
1 Reysoel wara kazi mayginga Yakubulpa, na Reysoel daniya bal pudhaydhin nanu tukuypangu Leyalngu, Yakubulpa kedha mulaydhin, ‘Ngayapa kazi mar nguzungu kasa umangu.’
2 Yakubu mina kaliya yoewipa, kedha kay muliz nabepa, ‘Ngayapa Awgadhaw buthapa maypa lawnga, matha nuydh ngin kazingu gasamoeyle panidhaypa, sena ngaru Awgadh.’
3 Na kedha Reysoel, ‘Wa, ngoezu zagethaw yoepkaz ina Bila. Ngidh nabiya uthuy yoewnar. Na kay nadh ngayapa kazi gasampa. Na bangal ngay kedha zapuya apu aymidhe, kuyk Bila.’ 4 Kalanu nadh Bilana nubepa a nuy nabiya uthuy yoewnadhin.
5 Bila Kalanu maythalayg aymaydhin a kazi madhin Yakubulpa garkaz. 6 Na Reysoel kedha mulaydhin, ‘Awgadhan nguzu doegamuya zoeyzinoeydhayngu. Nuydh nguzu thoeythupoegay karngemingu a in ngayapa garkaz kazi mangu.’ Nadh kedha zoenguz nel tharadhin Dan.* Dan: aykap ngoedhe kedha nge, minamay mabayg ngaw doegamuya ayman.
7 Bilan kalanu lak maythalayg aymaydhin, a kazi madhin lak garkaz kazi. 8 Reysoel kedha, ‘Ngay mina koeyma ngaw tukuypoepa silamaypa miyayngu, kasa kay kedha ngath mura mangu.’ Kedha zoenguz nadh kazi kedha nel tharadhin Napathoelay.† Napathoelay: aykap ngoedhe kedha, silamay. 9 *Na nanga Leya ngulayg asidhin kedha, nabepa lak kazipa lawnga, nadh Zilpa Yakubulpa madhin ipi, nanu zagethaw yoepkaz.
10 Kalanu Zilpa kazi madhin Yakubulpa, garkaz kazi. 11 Leya kedha mulaydhin, ‘Ngayapa kapu woenab.’ Nadh nel tharadhin Gad.‡ Gad: aykap ngoedhe kedha nge, kapu woenab. 12 *Zilpa mamu lak garkaz kazi madhin. 13 Leya kedha mulaydhin, ‘Nguzu dhiwa mina koeyza, yoepkazin bangal ngoena kedha thoeraypa, dhiwaw yoepkaz.’ Nadh kedha zoenguz nuyn kedha tharadhin Aser.§ Aser: aykap muynu kedha dhiw:
Leyana kaziw gasamayzi ay
14 *Ayboewdhaw thonar nanga gasamoedhin Leyana garkaz kazi Rewben uzaraydhin. Nuydh imadhin bokadh koewsal. Kalanu nuydh nungu apupa, Leyalpa madhin. Nanu tukuyap Reysoel nadh na imadhin nanga sethabi puy koewsal, nanu kasa bag woer wayaydhin sepa puy koewsapa kedha, ‘ngayapa gar ngapa seyzi nginu kaziw ayngu mar.’
15 Leya kedha kuniya mulaydhin, ‘Sena matha ngoedhagidh lawnga kedha ngidh nguzu alay mamu adhapa madhin nguzungu a kedha thonar ngidh mamu nguzu kaziw aypa adhapa maypa umepa.’ Reysoel kedha mulaydhin, ‘Ngidh kay nanga ngayapa nginu kaziw ayngu maypa, wa ngi kay kalanu ngoeban alayniya uthuy kaybaw kubilu.’* Mandreykal: thanamun mina yoepathamay kedha, sethabi puy koewsal, matha ngoedhagidh ipipa balbayg poelaypa kazipa gasamaypa.
16 Yakubu nanga ngapa kuniya zagethaw lagoengu nanga mangiz kutapa, Leya nubepa adhapadhan kedha muliz, ‘Ngi kay ngaybiya kubilu, minguz kedha ngath modhabiya manu nguzu kaziw ayngu Reysoelapa.’ Wa Yakubun uthuy nabiya senabi kubilu.
17 Awgadhan karngemidhin Leyana yoewdhay, na kalanu maythalayg aymaydhin a kazi madhin garkaz. Sena nanu garkaz kazi payb mura. 18 Leya kedha mulaydhin, ‘Awgadhan ngayapa kuniya nguzu modhabiya mangu. Minguz kedha ngath ngoezu zagethaw yoepkaz poeybangu nguzu alaypa ipi.’ Nadh kalanu nanu kazi nel tharadhin Isaka.† Isaka: aykap ngoedhe kedha nge modhabiya marngu mabaygoepa.
19 *Kalanu Leya lak maythalayg aymaydhin a garkaz kazi madhin Yakubulpa sikis garkaz kazil mura. 20 Na kedha mulaydhin, ‘Awgadhan ngayapa mina kapu sibawanay aymoeyngu. Nguzu alayn bangal ngoena balbayginga ayawal manine, minguz kedha ngath nubepa sikis mura garkaz kazil kazi mamayingu.’ Nadh kedha zoenguz kazi kedha tharadhin Zeboelon.‡ Zeboelon: aykap ngoedhe kedha nge, kozan. 21 *Lak nanga wagelkun mamu nge yoepkaz kazi nadh nel tharadhin Dina. 22 Awgadhan ngoenanu madhin Reysoelapa a nuydh nanu thoeythupoegay kuniya tidaydhin. 23 Na kalanu maythalayg aymaydhin, a garkaz kazi madhin. Na kedha mulaydhin, ‘Awgadhan nguzu azir adhapa madhin, nuydh ngayapa in kazi madhin, 24 Awgadhan bangal ngayapa wara garkaz manine.’ Nuy waza nanu kulay kazi, nadh nuyn nel tharadhin, Yoewsepa.§ Yoewsepa: aykap ngoedhe kedha nge, lak wara poeybane bangal, wara kazi.
Yakubun ubi kedha nuydh nungu lagoepa kuniya
25 Yoewsepan kazimay kaliya nanga Yakubu kedha mulaydhin Leyboenalpa, ‘Ngoena pawayar, ngay gar bangal ngaw lagoepa kuniya tidedhe. 26 Setha ngaw ipi-kazil ngapa ngath nanga nginu zagethan gasamoeydhin. Ngath gar thana kuniya yoelpemine ngaybiya. Ngi ngulayg kedha, ngay ngibepa midh matha ngoedhagidh zagethan miyaydhin.’
27 Leyboen kuniya mulaydhin kedha, ‘Ngay gar mamu kedha mulepa, ngay ngurpaydhin kedha ngaw guguwam zapungu, Awgadhan nanga ngayapa woenab madhin kuyk ngi. 28 Nginu ubi mi modhabipa nelay tari, ngath kay ngibepa modhabiya mamayipa.’
29 Yakubu kuniya mulaydhin, ‘Ngi ngulayg ngay ngibepa midh zagethan miyaydhin, a mura nginu mamuyl ngath midh danal pathepu. 30 Ngibepa waza kulay kasa moegina ngay nanga ngapa mangaydhin ngath kay koesimoedhin, Awgadhan kalanu ngibepa woenab poeybarngu ngay bangal kasa ngalagiya nginu zagethaw lagiya. Ina ngaw thonar gasaman noegaypa ngaw ubilmaypa.’ 31 Leyboen kuniya mulaydhin, ‘Ngath kay ngibepa miyay modhabiya maypa?’ Yakubu kedha, ‘Ngaw ubiginga modhabipa. Ngath bangal matha danal pathepu nginu mamuyl ina ngaw kasa wakaythoemamay nginu nanga ubi. 32 Ngath mamu mura nginu mamuyl zoeyzinoeydhemipa kayib, a adhamulaypa kay kubikub kazi mamuyl, a minaralmayl kazi nanil, setha kay mura ngaw ubi kedha. Thana kalanu ngaw uruyl modhabipa. 33 Sey boey kalaw goeygil ngidh bangal imaypu kay kedha ngay mi balbaygi mabayg, ngidh bangal nanga ngaw modhabipa imaypa medhedhe. Ngidh bangal nanga matha kubikubimayl a minaralmayl imaypa ngaybiya, wa balbayginga. Ngidh na nanga wara gamul mamuy lawnga nani ngaybiya imane nanga. Wa, ngi ngulayg asin kedha ngath kedha uruy nginungu purunu wardhamoeyngu.’
34 Leyboen kedha, ‘Wa, ngaw ubi ngoeba kedha aymoene nginu ubilnga midh nanga.’ 35 Kasa kedha Leyboen sethabi goeyginu mura minaralmayl garkaz a yoepkaz nanil lak adhapa thamayidhin, a kubikub mamuyl kalanu nuydh nungu garkaz kazil thurimoeydhin thanamuniya kedha nani a mamuy danal poethaypa wanadhin.
36 Kalanu thana adhapa memayidhin Yakubulngu, kalmel thanamuniya yoepkaz a garkaz nanil a mamuyl. Thana thoeri goeygilnga mab uzaraydhin nungungu. Yakubu nuydh kasa ngedh Leyboenan woenayzimayl danal pathepu uruyl.
Yakubun uruyl midh paru koeygarsar aymoeydhin
37 Kalanu Yakubu nuydh maludh gamul thamal gasamoeydhin a puyngu piya moegina adhapakadhaman nubiya puyngu waniz. Matha goerab gamulmayl minaral waniz. 38 Nuydh Yakubu thana thamal kalanu naniya parunu wanaydhin thanamun nguki woeni lagoenu. Nuy thana thamal sitha wanaydhin thanamulpa kazipa thana nanga ngapa ngukiw woenipa. 39 Thana nanga nanil sike puy thamiya sagulsir paruya thana kazil mamayir mina kedha gamulmayl setha minaral puy thamal midh nanga. Nungu wakaythamamay a ubi kedha.
40 Wa, nuydh Yakubu kedha aymoeydhin nanipa. Mamuyl wara dagamoenu nuydh wanaydhin. Wara nungu wakaythoemamay kedha, nuy thana Leyboenan mamuypa parul thoeyaymoeydhin, setha mi kubikub a minaralmayl Leyboen adhapa thamayidhin a setha mi mamuyl nanga Yakubuniya thana goerab gamulmayl kasa kay kedha thanamun kazil mamu kubikubilmayl nge. Wa, sethabi uruy kazil kubikubimayl a minaralmayl nuydh kalanu dhadh mamayidhin nubepa Leyboenan uruyngu.
41 Kurusipa Leyboenan mamuy amadhan goegadhasi a Yakubun mura mina mamuyl kedha zoenguz kedha thana nanga mina balbaygi uruyl kazipa gasamoeypa nanga Yakubu nuydh thana puy thamal thanamuniya parunu wanay ngukiw woeniw lagoenu. Lak thana sithaki kazin puremipa. 42 Nuydh goegadh uruypa kedha mayginga a thanamun kazil nanga Leyboenalpa. 43 Yakubu kedha doegamuya balbaygoesidhin. Nuy koeyma mamuyl a nanil a zagethaw mabaygal a kamelal a donkil gasamoeydhin.
*30:6 Dan: aykap ngoedhe kedha nge, minamay mabayg ngaw doegamuya ayman.
†30:8 Napathoelay: aykap ngoedhe kedha, silamay.
‡30:11 Gad: aykap ngoedhe kedha nge, kapu woenab.
§30:13 Aser: aykap muynu kedha dhiw:
*30:15 Mandreykal: thanamun mina yoepathamay kedha, sethabi puy koewsal, matha ngoedhagidh ipipa balbayg poelaypa kazipa gasamaypa.
†30:18 Isaka: aykap ngoedhe kedha nge modhabiya marngu mabaygoepa.
‡30:20 Zeboelon: aykap ngoedhe kedha nge, kozan.
§30:24 Yoewsepa: aykap ngoedhe kedha nge, lak wara poeybane bangal, wara kazi.