1  Godɨn Araziba 17:17Solomon kantrin igharazibar amizir avɨrim gifonge. A faragha Isipian atrivimɨn guivimɨn ikia, egha uaghan kantri Moapɨn amizibar ikia, egha kantri Amonɨn amiziba ko, kantri Idomɨn amiziba, ko Saidonɨn nguibar ekiamɨn amiziba, ko Hitian amizibar iti. 2  Ua Me Ini 34:16; Godɨn Araziba 7:3-4Nguibar kabar amiziba, Ikiavɨra Itir God faragha, men ikian Israelian anogoroke. Ikiavɨra Itir God Israelia mɨgɨa ghaze, “Ia Israelɨn azenan itir amizir kabar ikian bar markɨ. Ia kamaghɨn damutɨ, guizbangɨra, me ia gekutɨ ia na ategh men asebar gɨn mangam.” Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨkemegha gɨfa. Ezɨ puvatɨ, Solomon amizir kabagh ifongeghavɨra iti. 3 Solomon amuir 700pla ikia, amuir dozir 300pla iti. Ezɨ amizir kaba an nɨghnɨzim gɨrazɨ, an akɨrim ragha Ikiavɨra Itir God gasara. 4 Solomon ghurizir dughiamɨn, amizir kaba an navir averiam gɨrazɨ a men asebar gɨn zui. Kamaghɨn amizɨ, Solomon uan afeziam Devitɨn araziba ategha, egha Ikiavɨra Itir God, an Godɨn gɨn zuir puvatɨ. Bar puvatɨ. 5 Solomon aser kam Astarten ziam fe, kar Saidonian aser amizim. Egha a uaghan asem Molekɨn ziam fe, a Amonian asem, ezɨ an amizir arazim bar ikuvizɨ, Ikiavɨra Itir God bar an aghua. 6 Solomon kamaghɨn amua, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kuram gami. A uan afeziam Devitɨn arazir aghuiba ategha, Ikiavɨra Itir Godɨn arazim guizɨn an gɨn zuir puvatɨ. 7 A uaghan, aser kam Kemosɨn ziam fasa danganir mamɨn ingari, kar Moapian aser arazir bar kurir God bar aghuazibagh amim. A uaghan Molekɨn ziam fasa danganir mamɨn ingari, kar Amonian aser arazir bar kurir God bar aghuazibagh amim. Danganir kamning, aning Jerusalemɨn aruem anadi naghɨn mɨghsɨam gisɨn iti. 8 Egha a uaghan uan amuir azenan itir kaba bagha danganir mabar ingari, eghtɨ me dar mangɨva ofan mɨgharir mughuriar aghuim zuim ko, ofan igharagha gariba uan aseba bagh dar amuam.

9-10 Ikiavɨra Itir God, a Israelian God, a faragha dughiar pumuningɨn Solomon batogha aser kabar ziaba fan an anogoroke. Ezɨ Solomon Ikiavɨra Itir Godɨn Akar Gavgavim batuegha, akɨrim ragha a gasara. Kamaghɨn amizɨ, Ikiavɨra Itir God adarim Solomonɨn ikia, 11 egha kamaghɨn a mɨgei, “Nɨ oragh! Nɨ uan ifongiamɨn gɨn ghua, arazir kɨ ifongeziba ko nan Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim abigha, nan Akar Gavgavimɨn gɨn zuir puvatɨ. Kamaghɨn amizɨ, kɨ kamaghɨn nɨghnigha gɨvagha ghaze, nɨ atrivir ingangarimɨn gɨvagh, ua kantrin kamɨn ganan kogham. Kɨ nɨn ingangarir gumazitam amɨseveghtɨma an atrivimɨn otivam. 12 Nɨ aremeghtɨ nɨn otarim atrivimɨn ikɨtɨma, kɨ a batuegham. Kɨ nɨn afeziam Devit gɨnɨghnɨgha, datɨrɨghɨn nɨ batueghan kogham. 13 Egh kɨ atrivir ingangarimɨn bar a batueghan kogham. Puvatɨ. Kɨ uan ingangarir gumazim Devit ko, nguibar ekiar kɨ ua baghavɨra inabazim, kɨ aning gɨnɨghnɨsi. Kamaghɨn amizɨ, kɨ nɨn otarim ateghtɨ a Israelian anaba tamɨn atrivimɨn ikiam.”

14 Egha Ikiavɨra Itir God, gumazir mam gamizɨma, a Solomonɨn apanimɨn oto. Gumazir kamɨn ziam Hadat, a Idomian atrivimɨn ikɨzimɨn gumazir mam. 15 Atrivim Devit fomɨra Idomia ko mɨsoke. Ezɨ Israelian mɨdorozir gumazibar dapanim Joap, a Idomɨn ghugha, mɨdorozimɨn ariaghirezir gumazibar kuaba afe. 16 Joap uan mɨdorozir gumaziba ko me iakɨnir 6plan Idomɨn kantrin ikia gumazibav sogha ghua bar me kuavareme. 17 Dughiar kamɨn Hadat suvighavɨra ikia, egha Idomɨn gumazir maba ko ara Isipɨn kantrin zui. Gumazir kaba, kar an afeziamɨn ingangarir gumaziba. 18 Me Midianɨn nguazim ategha ghua Paranɨn gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn otifi. Egha Paranɨn gumaziba inigha, me bar moghɨra Isipɨn ghue. Me otivigha gɨvagha, ghua Isipɨn atrivim batozɨma a nguazir asɨzir mam ko, dɨpenir mam Hadat ganigha, daghebar an akurvasi. 19 Isipian atrivim bar Hadat gifongegha anetaghizɨma, a Tapenesɨn afumimɨn iti. Tapenes, a Isipɨn atrivimɨn amuim. 20 Ezɨ Hadatɨn amuim otarir mam bate, ezɨ me ziam Genubat a gatɨ. Ezɨ Tapenes Genubat inigha Isipian atrivimɨn boriba sara atrivimɨn dɨpenimɨn men gari. 21 Ezɨ Hadat Isipɨn ikia orazi, Devit ko an mɨdorozir gumazibar dapanim Joap, aning areme. A kamaghɨn oregha ghua Isipian atrivim mɨgɨa ghaze, “Nɨ nan amamangatɨghtɨ, kɨ uamategh uan kantrin mangam.”

22 Ezɨ atrivim an azara, “Nɨ manmaghsua uamategh uan kantrin mangasa? Nɨ na ko ikia bizitabar otevez ti.”

Ezɨ Hadat a mɨgɨa ghaze, “Kɨ bizitam gasazir puvatɨ. Kɨ kamaghsua, nɨ pura na ateghtɨ kɨ mangam.”

23 God gumazir igharazir mam uaghan a gamizɨma, a Solomonɨn apanimɨn oto. Gumazir kamɨn ziam Reson, a Eliadan otarim. Reson a kantri Soban Atrivim Hadateserɨn ingangarir gumazir mam. An Hadateser ategha arav ghu. 24 Egha a gumazir maba akuvagha men faragha ghua, tintinibar puram arua, gumazamizibav sogha men biziba okei. Ezɨ Devit fomɨra Hadateserɨn mɨdorozir gumazibav sogha me agɨvazɨ,* Nɨ 2 Samuel 8:3-6 ko 10:15-19ɨn gan. bizir kamɨn gɨn, Reson uan adarazi ko me ghua Damaskusɨn nguibar ekiamɨn iti. Egha an adarazi an akurazɨ, a Damaskusɨn atrivimɨn oto. 25 Ezɨ Solomon atrivimɨn itir dughiamɨn, Reson zurara Israelian apanim gami, Hadat amizɨ mokɨn. Egha Reson kantri Sirian atrivimɨn ikia, Israelia bar men aghua.

26 Solomonɨn ingangarir gumazir dapanir mam uaghan akɨrim ragha a gasaragha an apanim gami. An ziam Jeroboam. An afeziamɨn ziam Nebat, ezɨ an amebamɨn ziam Serua. Ezɨ an afeziam Nebat areme. Jeroboam, a Seredan nguibamɨn gumazim. Kar Efraimɨn anabamɨn nguazimɨn itir nguibar ekiam. 27 Jeroboam Atrivim Solomon abɨnasa nɨghnɨsi. Bizir kamɨn mɨngarim kamaghɨn ghu, Solomon Jerusalemɨn danganir iraghueziba apeava, Devitɨn Nguibar Ekiam avɨnizir dɨvazim akɨrir dughiamɨn, 28 Jeroboam bar deraghavɨra ingari. Solomon an ingangarir aghuir kabar ganigha anemɨsevezɨ a Josepɨn anabamɨn adarazir gativagha men gari. Ingangarir kaba, atrivim da isa me ganɨngi.

29 Dughiar mamɨn, Jeroboam Jerusalem ategha tuavir mamɨn zuima, Godɨn akam inigha izir gumazim Ahiya, a Silon gumazim, a iza tuavimɨn a bato. Aning uaningra itima, gumazitam uam aning ko itir puvatɨ. Dughiar kamɨn, Ahiya korotiar igiar mam arugha egha ize. 30 Egha Ahiya korotiar igiar kam suegha, an suiragha 12plan akuabar anebɨki. 31 Egha a Jeroboamɨn mɨgɨa ghaze, “Ikiavɨra Itir God, Israelian God, kamaghɨn nɨ mɨgei, ‘Nɨ gan! Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ atrivir ingangarimɨn Solomon agɨvasa nɨghnigha gɨfa. Kɨ nɨ damightɨ nɨ Israelian anabar 10pla gativagh men ganam. Kamaghɨn amizɨ, nɨ korotiar akuar 10pla ua bagh dar suikigh. 32 Kɨ uan ingangarir gumazim Devit ko, Israelɨn anababar tongɨn Jerusalemɨn nguibar ekiar kɨ ua baghavɨra inabazim, kɨ aning gɨnɨghnɨsi. Kamaghɨn, kɨ Solomon ateghtɨ, an anabar vamɨran ganam. 33 Israelia akɨrim ragha na gasaragha Saidonɨn aser amizim Astarten ko, Moapian asem Kemos, ko, Amonian asem Molek, me men ziaba fe. Me tuavir aghuir kɨ men akaziba dar gɨn zuir puvatɨgha, nan arazir kɨ ifongeziba ko, bizir kɨ damuasa ia mɨkemezibar gɨn zuir puvatɨ. Egha kɨ ifongezir puvatɨzir biziba me dagh ami. Me Solomonɨn afeziam Devitɨn arazir aghuiba bar ada ataki. Ezɨ bizir kam bangɨn kɨ arazir kam men akagham.

34 “ ‘Egh kɨ atrivir ingangarimɨn Solomon da bar anegɨvaghan kogham. Kɨ uan ingangarir gumazir kɨ ua bagha mɨsevezim Devit, a gɨnɨghnɨsi. A nan Akar Gavgaviba ko arazir kɨ ifongeziba bar dar gɨn zuir gumazim. Kɨ a gɨnɨghnɨgh, Solomon aneteghtɨ an atrivimɨn ikɨ mangɨ aremegham. 35 Solomon aremegh gɨvaghtɨ, an otarim an danganim inigh atrivimɨn ikɨtɨ, kɨ an dafarimɨn 10plan Israelian anababa inigh nɨ Jeroboam, nɨn dafarim darɨgham. 36 Egh kɨ Solomonɨn otarim ateghtɨ, a Israelian anabar vamɨran ganam. Eghtɨ nan ingangarir gumazim Devitɨn lam mungueghan kogham.† 2 Samuel 21:17ɨn, gumazir maba ghaze, Devit mati lam, angazangarim Israelia ganɨdi. Gɨn akar kam, Devitɨn lam, a Devitɨn adarazir akar isɨn zuimɨn mɨn oto. Akar kam, “Devitɨn lam mungan kogham,” an mɨngarim kamaghɨn, “Devitɨn ikɨzim gɨvan markɨ.” Bar puvatɨgham. An ovavir boriba atrivibar ikɨ mangɨvɨra ikiam. Devitɨn ikɨzimɨn adarazir tongɨn gumazitam zurara Jerusalemɨn atrivimɨn ikiam. Nguibar ekiar kam, gumazamiziba an izɨva nan boroghɨn izɨ nan ziam fasa kɨ a ginaba. 37 Jeroboam, kɨ nɨ damightɨma nɨ Israelian atrivimɨn otogh, nguazir nɨ ganasa ifongeziba, nɨ bar dagh ativagh dar ganam. 38 Nɨ nan Akar Gavgavir kɨ nɨ mɨgeiba deragh da baragh, egh deragh tuavir kɨ nɨn akaghamibar gɨn mangɨ, egh nan damazimɨn arazir aghuibar amu, egh nan ingangarir gumazim Devit amizɨ moghɨn, nɨ nan Akar Gavgaviba ko arazir kɨ ifongezibar gɨn mangɨtɨ, kɨ nɨ ko ikiam. Egh kɨ nɨn ikɨzimɨn adarazir amutɨ, me atrivibar ikɨ mangɨvɨra ikiam. Eghtɨ kɨ Israelian anabar 10pla isɨ nɨ danɨngam. 39 Solomon arazir kuram gami, ezɨ bizir kam bangɨn kɨ ivezir kuram isɨ Devitɨn ovavir boribar anɨngam. Egh kɨ zurara mɨzazim me gasɨvɨra ikian kogham.’ ”

40 Solomon gɨn kamaghɨn fo, Jeroboam anebɨnasa. Kamaghɨn amizɨ, Solomon Jeroboam mɨsueghtɨ an aremeghasa. Ezɨ Jeroboam ara ghua Isipian Atrivim Sisak ko iti. Egha Isipɨn ikiavɨra itima Solomon areme.

41 Solomon amizir bizir igharaziba, ko an nɨghnɨzir aghuiba ko fofozim, me bar ada isa, Solomonɨn Eghaghaniba Itir Akɨnafarimɨn ada osiri. 42 Solomon 40plan azenibar Jerusalemɨn atrivimɨn ikia, egha Israelia bar me gativagha men gari. 43 Egha Solomon uan inazir afeziabar mɨn aremezɨ, me an kuam isa, an afeziam Devitɨn Nguibar Ekiam Jerusalemɨn, anefa. Ezɨ an otarim Rehoboam an danganim inigha atrivimɨn iti.